‘Hier is iets grandioos misgegaan!’ riep ik vanachter het stuur van onze auto toen wij in Frankrijk, op zoek naar een overdekt zwembad, terecht waren gekomen in een ‘zone commerciale’. Tussen rotondes, benzinestations en bedrijfshallen stond een villawijkje met cataloguswoningen in Bretonse stijl. Sindsdien, als wij een planologische of architectonische mislukking tegenkomen roept mijn zoon vanaf de achterbank: ‘Hier is iets grandioos misgegaan!’
Dit gevoel overviel mij toen ik ontdekte dat er op het dak van het pas opgeleverde woongebouw ‘Nautilus’ op Zeeburgereiland overnight een monsterlijk bouwsel van installaties in blinkend staal was opgetrokken. Een wirwar van kanalen en buizen kronkelt over het dak en verbindt lukraak geplaatste luchtbehandelingskasten ter grootte van containers.
Ik heb gelezen dat de bewoners van Nautilus, verenigd in een CPO (Collectief Particulier Opdrachtgeverschap) een duurzaam en energiezuinig gebouw nastreven, zonder aansluiting op stadsverwarming. In dat geval moet de verwarming komen van een warmtepomp in combinatie met zonneboilers. Een goed plan, maar die WTW-installatie (Warmte Terugwin-installatie) hadden ze beter kunnen laten zitten. Die installatie is verantwoordelijk voor de enorme luchtbehandelingskasten- en kanalen. Niet alleen werkt een WTW-installatie niet, of alleen als iedereen zijn ramen dichthoudt, hij staat ook garant voor een sick building syndrom. Ik zie voor mij hoe tijdens de talloze en uitputtende vergaderingen van de bewonersvereniging de hardliners de overhand hebben gekregen. In krakersaccent: ‘Wie A zegt, moet ook B zeggen!’
Ik kan het alleen maar eens zijn met het streven om een duurzaam en energiezuinig gebouw te maken. Maar hier is één ding vergeten: de ‘vijfde gevel’, ofwel het dak. In Delft liep een docent rond die wees op het belang van de vijfde gevel. Hij werd niet serieus genomen, wij moderne architecten bouwen toch platte daken? Woongebouw Nautilus heeft voor de helft een schuin dak, functioneel gericht op de zon, wat het nog erger maakt. ‘Installaties worden opgenomen in het bouwvolume’ staat vaak in het welstandskader – hier blijkbaar niet.
Oud-wethouder stadsvernieuwing Jan Schaefer zei ooit: ‘In geouwehoer kun je niet wonen’. Jan Schaefer had dit een prachtig gebouw gevonden: goed en betaalbaar wonen, met een lage energierekening. Als architectuurcriticus van de Brug moet ik hard zijn: 1 ster, alleen voor de goede bedoelingen.
Van Erven Dorens geeft sterren
Welke gebouwen geven kleur aan Oost? Architect en schrijver Jan van Erven Dorens beziet de stad met de blik van een kenner en velt zijn oordeel. Kijk maar.