Na de gemeenteraadsverkiezingen van maart is het bestuur van Amsterdam op de schop gegaan. De vroegere deelraden zijn nu bestuurscommissies, een bestuurslaag met minder taken dan voorheen. Toch hebben de politici in Oost vooralsnog meer werk aan het besturen van het stadsdeel.
Weg met de stadsdelen!, vond toenmalig minister Donner van Binnenlandse Zaken in 2011. Ze stonden volgens hem te veel los van het bestuur van de centrale stad én ze waren te duur. Hij tuigde een wet op waarin de lokale bestuurslaag werd afgeschaft. Maar in Amsterdam vond men dat er toch een bestuurslaag moest blijven met politici die dichter bij de burger staan dan die in de Stopera. Zo bedacht wethouder Andrée van Es de bestuurscommissies.
Deze verschillen in twee belangrijke opzichten van de stadsdelen. Ten eerste mogen zij geen beleid meer opstellen, maar adviseren ze de centrale stad. In de woorden van Ivar Manuel (D66), voorzitter van de bestuurscommissie Oost: “We spelen een belangrijke rol als de ogen en oren van de stad.” Het tweede punt is dat de bestuurscommissies geen budgetrecht meer hebben. Met andere woorden: ze mogen niet meer besluiten waar ze geld aan uitgeven, want dat doet de centrale stad.
Minder taken en minder verantwoordelijkheden dus. Je zou denken dat dit leidt tot minder werk voor de leden van de bestuurscommissie, maar niets is minder waar. Ze moesten meteen serieus aan het werk. “We hadden een stuwmeer aan onderwerpen waar de oude deelraad niet aan toegekomen was,” vertelt Manuel. “Daarnaast moesten we voor het bestuur van de centrale stad gebiedsanalyses opstellen en financiële prioriteiten vastleggen. Om dat te kunnen doen, moesten we overleggen met de bewoners in de vijf gebieden in Oost.”
Manuel moest bovendien kennismaken met de bewoners van Oost, want voor hij voorzitter van de bestuurscommissie werd was hij gemeenteraadslid in de centrale gemeenteraad. Hij spreekt dan ook van een “overvol inwerkprogramma”. Alles moest gebeuren voor 2 juli, de datum waarop de bestuurscommissie de gebiedsanalyses en financiële prioriteiten moet inleveren bij wethouder Udo Kock, die vanuit de Stopera verantwoordelijk is voor stadsdeel Oost. Manuel noemt de maanden tussen maart en de zomer dan ook ‘stressvol’.
Burgers adviseren het stadsdeel
De uitvoering van de nieuwe taken is in Oost wat lastiger dan in de rest van Amsterdam. Bewoners van het stadsdeel hebben hier namelijk sinds 2011 inzage in de begroting van hun buurt. Zij pluizen vrijwillig de begroting uit en adviseren het stadsdeel waaraan belastinggeld kan worden uitgegeven. Bewoners en het stadsdeel zijn erg enthousiast over dit experiment; het loopt zelfs zo goed dat het ministerie van Binnenlandse Zaken andere gemeenten ook probeert te enthousiasmeren.
Het probleem is dat medezeggenschap van bewoners over de buurtbegroting waarschijnlijk formeel niet meer kan. De centrale stad beslist namelijk waaraan het geld wordt uitgegeven en overhandigt zogeheten programmabudgetten aan de stadsdelen. Manuel: “Wij willen een flexibel budget zodat buurtbewoners nog steeds mee kunnen denken over de besteding van het geld.”
De buurtbegrotingen ziet hij als dé manier om burgers een belangrijker rol te geven in het bestuur van de stad. “In het ideale geval hebben bewoners meer inspraak op de besluitvorming in hun eigen buurt,” filosofeert hij. “Ze hebben in maart gestemd op vijftien politici. Het zou mooi zijn als mensen in de toekomst niet alleen kiezen voor politici, maar tussentijds ook keuzes maken voor onderwerpen die zij van belang vinden. De taak van politici wordt dan veel meer het vinden van compromissen bij onoverbrugbaar lijkende tegenstellingen.”
Door Ana Karadarevic
Lees ook:
Ivar Manuel: ‘Zonder de inbreng van bewoners kunnen wij niets’ (23-04-2014)
Enerzijds moet de Bestuurscommissie besluiten van de gemeenteraad loyaal uitvoeren en anderzijds moet de Bestuurscommissie “oor en oog zijn voor bewoners”.
Wat gaat de bestuurscommissie doen als de gemeenteraad een besluit neemt dat duidelijk NIET de wil van de bewoners is? Is de Bestuurscommissie dan solidair met (partijgenoten in) de gemeenteraad of met de eigen bewoners? Die dubbele functie van de Bestuurscommissie is een onding en maakt het bestaan ervan tot een bestuurskundig wangedrocht.