Amsterdamse buurtkranten mogen niet langer subsidie ontvangen uit de sociale basisvoorziening. Voor 2020 is er een overgangsregeling, maar in 2021 zet het stadsdeelbestuur – zoals het er nu uitziet – de subsidies stop. Sommige partijen in de stadsdeelcommissie willen de subsidie daarna via een andere weg bekostigen. Alleen de VVD is mordicus tegen elke verlenging vanwege het concurrentievervalsende karakter ervan.
Afgelopen zomer liet de gemeente Amsterdam, mede op verzoek van stadsdeel Oost, onderzoek doen naar ‘nut en noodzaak’ van buurtkranten. Hieruit blijkt dat 18 procent van de Amsterdammers wel eens een buurtkrant leest. Ouderen lezen vaker een buurtkrant dan jongeren. Het onderzoek concludeerde eveneens dat buurtkrantlezers zich iets meer verbonden voelen met de buurt, maar dat dit niet hoeft te komen doordat ze buurtkranten lezen.
Het gevolg van deze conclusies was dat subsidies aan buurtkranten niet langer verstrekt mogen worden vanuit de sociale basisvoorzieningen. Dit jaar ging er in Oost geld naar Dwars door de Buurt (€19.975) en IJopener (€14.000). Andere buurtkranten zoals De Echo en de Brug bedruipen zichzelf. Ook in 2020 zal de stadsdeelcommissie IJopeneren Dwars weer subsidie verstrekken.
Stadsdeelvoorzitter Maarten Poorter (PvdA) vindt de continuering van de subsidie een ‘logische keuze’ en een kwestie van ‘behoorlijk bestuur’. De gesubsidieerde kranten zouden in een overgangsjaar op zoek kunnen naar andere inkomstenbronnen. VVD’er Frans van Vliet noemt dat besluit “onbegrijpelijk”. De discussie rondom de subsidie aan buurtkranten speelt al jaren. “Je laat een slechte situatie voortbestaan. Je moet gewoon stoppen. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden.”
De gemeentelijke geldkraan heeft volgens Van Vliet een concurrentievervalsende werking. “Buurtkranten die subsidie ontvangen kunnen een mooier product maken en zijn daardoor aantrekkelijker voor adverteerders dan buurtkranten die geen subsidie ontvangen,” zegt Van Vliet.
Poorter bestrijdt dat subsidies concurrentieverstorend zouden zijn. “Kranten die subsidies ontvangen mogen advertenties niet tegen lagere tarieven verkopen. Daar wordt door ambtenaren ook op gecontroleerd.” GroenLinks vindt evenmin dat subsidies een oneerlijk speelveld creëren. Stadsdeelcommissielid Daphne Meijer wijst erop dat commerciële buurtkranten ook de mogelijkheid hebben om subsidie aan te vragen.
Meijer, zelf afkomstig uit de journalistiek, vindt het belangrijk dat de lokale macht kritisch gevolgd wordt. Ze zou het een goed idee vinden als buurtmedia in de toekomst uit een Amsterdams mediafonds gefinancierd zouden worden. “Als buurtkranten een goede kwaliteit hebben en door burgers gewaardeerd worden dan vind ik het niet gek als we daar iets aan meebetalen,” zegt Meijer. Ook de SP pleitte in de stadsdeelcommissie voor een structurele subsidie voor buurtmedia.
De VVD vreest juist dat politieke subsidie media minder kritisch maakt, want wie durft de hand te bijten die hem voedt? “Maarten Poorter is op bezoek geweest bij de redactie van de IJopener om de subsidie te bespreken. Nu de subsidie is gegund denk ik niet dat de IJopener heel snel kritisch zal zijn.” De stadsdeelvoorzitter ziet dat probleem niet. “De media zijn vrij om te schrijven wat ze willen. Ook kritiek aan mijn adres.” Meijer vindt de opvatting van de VVD ook te simplistisch. “Het is niet zo dat als je geld geeft aan een medium, dat het medium vervolgens precies doet wat je wil. Journalisten zijn oud en wijs genoeg om te bepalen waarover zij schrijven.”
Onder de oude subsidieregeling hadden de IJopener en Dwars de verplichting om een bepaald deel van de krant aan zorg- en welzijnsonderwerpen te wijden. Die verplichting vervalt. Welke verplichting er tegenover toekomstige subsidies komt te staan is nog onduidelijk. Hoewel Meijer democratische controle belangrijk vindt, ziet ze niets in het idee om buurtmedia te verplichten om de lokale politiek te volgen. Als tegenprestatie zou je volgens haar wel aan een ‘culturele agenda’ kunnen denken. Poorter benadrukt dat buurtmedia niet alleen een journalistieke, maar ook een sociale component hebben. “Buurtkranten geven bewoners ook de kans om vrijwilligerswerk te doen.” Dat argument overtuigt VVD’er Van Vliet niet. “Mensen die over de buurt willen schrijven, kunnen dat ook elders doen.”
De subsidiëring aan buurtkranten werd door D66 geagendeerd in de raadscommissie van de centrale stad. Raadslid Jan-Bert Vroege ziet buurtmedia als cruciaal in het controleren van de lokale macht. Een meerderheid van de partijen pleit voor een onderzoek dat alle buurtmedia, gesubsidieerd en commercieel, in kaart brengt. Wethouder Rutger Groot Wassink (GroenLinks) ziet buurtmedia niet als cruciaal voor de democratische controle, maar meent wel dat buurtmedia meerwaarde hebben. Een onderzoek naar de toekomstmogelijkheden van buurtkrantjes is volgens Groot Wassink “tijdrovend”. Hij wilde de raad dan ook niet toezeggen “dat we doorgaan met allerlei krantjes”.
‘Wie durft de hand te bijten die hem voedt?’
