Dertig Syriërs verruilen deze maand vluchtelingenkamp Heumensoord voor kleinschalige opvang aan de Mauritskade. In afwachting van hun asielprocedure runnen ze hun eigen huishouden. De buurt lijkt zich makkelijk aan te passen, voor de overheid is het lastiger omschakelen.
Vroeger werkte in deze ruimte ene meneer Van Dijk. Ernaast zat misschien wel zijn secretaresse; ‘office management’ staat er op het naambordje naast zijn kamer. Nu hebben de bureaus plaatsgemaakt voor houten bedden. Op de deur hangen de namen. Samer, Philip, Mohammed en Adnan.
Ze zijn net ingetrokken in hun nieuwe tijdelijke woning, een oud kantoorpand van woningcorporatie Ymere. Hun vorige verblijfplaats was Heumensoord, het tentenkamp nabij Nijmegen waar momenteel zo’n drieduizend vluchtelingen verblijven.
“Het was er net een gevangenis,” zegt Oussama (39), een Syrisch-Palestijnse kunstenaar uit Damascus. Hij is een van de eersten die is ingetrokken in het pand van Ymere. Hij heeft in één van de kantoren boven in het pand een provisorisch atelier ingericht en schildert weer.
Ook Rim (37) is blij dat ze weg is uit Heumensoord. “Geen privacy en het was er koud,” zegt de advocate uit Homs terwijl ze haar was uit de machine haalt. Haar twee kinderen van 14 en 16 liet ze bij haar moeder achter in Libanon. Per boot reisde ze van Turkije naar Griekenland en nam daar het vliegtuig naar Nederland. Ze hoopt dat ze haar kinderen ook naar Amsterdam kan halen, maar op dit moment is ze nog in afwachting van haar eerste gesprek bij de IND.
Zo is het voor alle bewoners. Ze lieten familie en vrienden achter in de oorlog, maakten de gevaarlijke overtocht over de Middellandse Zee, reisden Europa door en dobberen nu in het Nederlandse asielsysteem van aanmelden, formulieren invullen en wachten, vooral heel veel wachten.
Anders dan in grootschalige opvang zijn hier de bewoners verantwoordelijk voor hun eigen woonomgeving. Het betekent zelf beslissingen nemen, uitvoeren, nadenken over hoe je je dag gaat invullen, in plaats van overgeleverd te zijn aan de Nederlandse staat die bijvoorbeeld voor je besluit wat je eet.
De groep kent elkaar uit de Wethouder Verheijhal, die in het najaar kort dienst deed als noodopvanglocatie. Ook in Heumensoord hielden de Syriërs contact. De groep is divers, het zijn mannen en vrouwen die alleen gekomen zijn, soms nog met familie in Syrië of in de regio, en twee gezinnen met kinderen.
“Op deze manier kunnen mensen veel eerder actief worden in de Nederlandse samenleving,” zegt Ramon Schleijpen, een van degenen die zich inzetten vanuit het platform Gastvrij Oost. “Met wachten en niks doen maak je mensen, zeker als ze net uit een oorlog komen, een beetje kapot. Terwijl ze juist zoveel kracht hebben laten zien. Daarbij creëer je een probleem voor de toekomst doordat integreren na zo’n lange wachttijd moeilijker is dan wanneer je meteen kan beginnen.”
Ook voor de buurt is het makkelijker om in contact te komen met de vluchtelingen; grootschalige opvanglocaties zoals Heumensoord en Ter Apel zijn enclaves, maar een huis met dertig man is te overzien. Bovendien is het makkelijker om zorgen van omwonenden te bespreken en mensen bij het project te betrekken, merkt Schleijpen.
Inmiddels zijn er twee buurtbijeenkomsten gehouden waarbij bewoners hun vragen en zorgen konden uiten. Zorgen waren er wel, maar die werden weggenomen door mensen uit te nodigen in het huis. “Het helpt als je mensen direct aan elkaar voor kan stellen,” zegt Schleijpen. “Mensen wilden vooral graag weten wat ze konden doen en wanneer ze konden beginnen.”
Van de overheid vergt deze kleinschalige manier van opvang de nodige flexibiliteit. Nog nergens in Nederland is dit eerder gedaan. “Allerlei dingen moeten anders dan het systeem gewend is. Dan heb je mensen in dat systeem nodig die je daarbij willen helpen,” zegt Schleijpen.
Met het stadsdeel, met de gemeente en ook met Ymere is er een goede samenwerking. Moeilijker is de omschakeling bij het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), vanuit de landelijke overheid belast met de opvang van vluchtelingen. Ook daar gaan de dertig Syriërs buiten de gebaande paden van ‘de procedure’. Dat levert het initiatief een direct financieringsprobleem op. De dertig bewoners kunnen het geld dat voor hen beschikbaar is nog niet als een rugzakje meenemen, waardoor zij aangewezen zijn op crowdfunding.
Bijdragen
In de Facebookgroep van Hoost Mauritskade wordt bijgehouden welke spullen er al zijn en wat er nog nodig is, al is de groep qua materiaal al aardig voorzien. Geld is nog wel hard nodig. Wilt u bijdragen? Er is inmiddels een inzamelingsactie gestart op www.voorjebuurt.nl. Meer informatie is te vinden op gastvrijoost.amsterdam.
