Kringloopwinkel, buurtkamer, groenproject, Repair Café, het Afvalpaleis beantwoordt ruimschoots aan de duurzaamheidsagenda van stadsdeel Oost. Bovendien bereikt ze ook mensen met een smallere beurs. “Toch is de toekomst van het Afvalpaleis, gevestigd in een antikraakpand bij de Dappermarkt, onzeker.”
Het is gezellig druk bij het Afvalpaleis. Terwijl een groepje bezoekers nieuwsgierig bij de deuropening staat en door de gastvrouw uitgenodigd wordt om binnen te komen voor een kopje thee of koffie, lopen tientallen mensen rond in de Weggeefwinkel, op zoek naar gratis kleding, servies of speelgoed voor de kinderen. Een kamer verderop helpen reparateurs van het Repair Café klanten die met hun kapotte broodrooster, cd-speler of stofzuiger zijn langsgekomen. Bij het Inzamelpunt ordenen ondertussen vrijwilligers de ruim drieduizend kilo spullen die maandelijks door bewoners bij het Afvalpaleis worden afgeleverd.
Breg Stomph, coördinator van het Afvalpaleis aan de Dapperstraat 76, komt ogen en oren tekort om alles in goede banen te leiden. “We krijgen wekelijks achthonderd tot duizend bezoekers over de vloer,” vertelt ze. “En we hebben zo’n vijftig vrijwilligers, studenten, senioren, mensen met een ggz-achtergrond, niet-Nederlanders die de taal willen leren, ze komen hier allemaal”
Georganiseerde chaos
Het Afvalpaleis bestaat nu 3,5 jaar. “We zijn een beetje van alles wat. We zijn een kringloopwinkel, een buurtkamer, een inloopspreekuur, een werkplaats, een Repair Café, een plek om werkervaring op te doen, een groenproject – onze vrijwilligers beheren ook een binnentuin. Het is een georganiseerde chaos, zeg ik altijd, maar met een duidelijke ambitie: we zijn een duurzaamheidsproject voor en door de buurt. Als je binnenkomt voor een kopje thee, dan leggen we uit waarom we losse thee gebruiken. In theezakjes zitten microplastics. Dat gebruiken we liever niet. Mensen inspireren en informeren over duurzaamheid, dat is het Afvalpaleis.”
Buurtbewoners die het Afvalpaleis bezoeken zijn veelal mensen waarvan beweerd wordt dat ze niets met duurzaamheid hebben, vervolgt Stomph. “Men zegt vaak dat duurzaamheid iets is waar je een dikke portemonnee voor nodig hebt. Je moet geld hebben voor een elektrische auto of zonnepanelen op je dak. De meeste mensen die hier komen hebben dat niet. Toch willen we dat iedereen hierin betrokken wordt. Daarom moeten we het thema duurzaamheid anders aanvliegen. Dat doen wij hier in het Afvalpaleis.”
Geen warm water
Het Afvalpaleis maakt deel uit van Jungle Amsterdam, het kennis- en informatiecentrum over duurzaamheid in de Tweede van Swindenstraat dat ook bedenker en uitvoerder is van de Fixbrigades: kleine teams met monteurs die bij mensen met een smalle beurs thuiskomen om hun vaak slecht geïsoleerde huizen te voorzien van tochtstrips of radiatorfolie. “De zogenoemde kleine maatregelen. Bewoners zijn daarmee geholpen. Het kan een flinke besparing op hun energierekening opleveren.”
Voor zowel Jungle Amsterdam als het Afvalpaleis zijn het onzekere tijden. “Wij zitten in een antikraakpand, in een pand van de gemeente waarin ooit een filiaal van de Blokker zat. We hebben geen stroom, geen warm water, onze wc moesten we zelf aanleggen. Als het buiten koud is, zoals tijdens deze winterse dagen, dan is het ook koud in ons pand.”
“De gemeente heeft het ons beschikbaar gesteld, al huren we het van de Zwerfkei, met een antikraakcontract. Dat zijn contracten zonder rechtsbescherming. Eind 2023 heeft de gemeente onze huur opgezegd, omdat ze andere plannen heeft met het gebouw. Sindsdien weten we niet of we hier kunnen blijven.”
Eenzaamheid bestrijden
Dat is niet alleen een zorg voor alle bezoekers en vrijwilligers, het past ook niet bij de duurzaamheidsdoelstellingen van de gemeente Amsterdam, benadrukt Stomph. “We voldoen volledig aan de duurzaamheidsagenda van de gemeente. Ook wat betreft sociale duurzaamheid. Mensen ontmoeten elkaar hier, we bestrijden eenzaamheid, doen aan preventie. Er werken hier vrijwilligers met een ggz-achtergrond. Doordat zij een dagstructuur hebben, voorkomen we dat ze in crisis opgenomen hoeven te worden. Dat scheelt de samenleving een halve ton per opname. Want zo duur is dat.”
Wat Stomph wil? “Gemeente, geef ons zekerheid. Bijvoorbeeld door een huurcontract en een meerjarige subsidie. Dan kunnen we verder bouwen aan het Afvalpaleis. En kunnen we blijven werken aan een duurzame toekomst voor de bewoners van Oost.”
Het Afvalpaleis in de Dapperstraat, een ‘georganiseerde chaos’
