“Net Knight Rider,” zegt Rick Vermin, stadsdeelbestuurder van Stadsdeel Oost, als hij de glanzend blauwe, op afstand bestuurbare grondzuigauto in actie ziet. “Ik houd me graag aanbevolen voor een ritje.” Breed glimlachend staat hij in de meterslange geul die het gevaarte inmiddels heeft afgegraven op de Linnaeuskade. De geul betekent het startschot voor het groot onderhoud van Middenmeer Noord en Zuid, én het begin van de aanleg van een warmtenet.
Een warmtenet is de langgekoesterde wens van MeerEnergie, een bewonerscoöperatie in de Watergraafsmeer die zich inzet voor duurzame energie. Kan de warmte die vrijkomt bij het koelen van de Jaap Edenbaan niet worden gebruikt om onze huizen te verwarmen, zo vroegen buurtbewoners zich af. Toen dat idee te veel haken en ogen bleek te hebben, kwam datacentrum Equinix in het naburige Science Park in beeld; een toren tot de nok toe gevuld met blazende servers die veel koeling nodig hebben. De restwarmte die daarbij vrijkomt zou via een leidingensysteem naar Watersgraafsmeer kunnen worden geleid om zo woningen te voorzien van verwarming en warm water. Duurzaam, innovatief, en helemaal in lijn met het plan om Amsterdam in 2040 van het gas af te hebben.
Dat vond Vermin ook. Toen hij in 2017 stadsdeelbestuurder werd, opperde hij al snel het idee om de aanleg van een warmtenet mee te nemen in de plannen voor groot onderhoud; de straat moest toch al open. Dat gaat niet meer lukken, was de eerste reactie van het projectteam. Maar mede door een motie van GroenLinks moest uiteindelijk iedereen erkennen dat de omstandigheden (het geplande groot onderhoud, enthousiaste bewoners, een nabijgelegen datacentrum, het type woningen in de buurt – vaak matig geïsoleerd en lastig elektrisch te verwarmen) eigenlijk te mooi waren om het idee te negeren. Vermin: “We gaan nu de grond in, en daarna als het goed is voor een jaar of twintig niet meer.”
En zo is afgelopen maand met het openbreken van de Linnaeuskade het startschot gegeven voor de aanleg van een warmtenet. Om te beginnen wordt ondergronds eindelijk het geplande groot onderhoud uitgevoerd. De gas- en stroomleidingen en de riolering worden vernieuwd. Door de verouderde en vele loze leidingen is dit een “ingewikkeld klusje” volgens Vermin. “Als je eraan gaat pulken gaat het stuk.” En dan komt er dus een extra leiding bij voor de realisatie van een warmtenet.
Linnaeuskade wordt fietsstraat
Ook bovengronds krijgt de buurt een opfrisser. De Linnaeuskade wordt een fietsstraat, met rood asfalt en een maximumsnelheid van 30 km/u voor auto’s. Ook komt er een meanderend wandelpad langs het water om de huidige bomenrij te kunnen behouden. Alles bij elkaar een behoorlijk complexe klus, die straat voor straat uitgevoerd zal worden en zeker tot 2025 zal duren, voor alleen Middenmeer Noord.
De aanleg van een warmtenet is bovendien een uitdagende financiële puzzel. De gemeente Amsterdam financiert de aanleg van de warmtenetleidingen in Middenmeer Noord voor. Maar uiteindelijk moet MeerEnergie, als beoogd exploitant, het totale warmtenet overnemen en beheren. Ook het aanleggen van leidingen van Science Park naar de buurt, de individuele aansluitingen naar de woningen en de bouw van een installatie om de restwarmte tot een hogere temperatuur op te waarderen vergen veel inspanning. “Het is echt een groot en ingewikkeld project waarbij de gemeente één van de spelers is. MeerEnergie heeft nog een grote opgave om van buurtinitiatief naar coöperatief warmtebedrijf te komen.”
MeerEnergie heeft al zo’n 1000 leden en dat betekent dat veel bewoners enthousiast zijn. Op het warmtenet kunnen uiteindelijk zo’n 5.000 woningen aangesloten worden – grofweg het gebied omzoomd door de Linnaeuskade, het spoor, de Kruislaan en de Middenweg. “Maar,” zegt Vermin, “bewoners zijn niet verplicht mee te doen, niemand hoeft verplicht van het gas af.” Natuurlijk is het wel zo dat hoe meer bewoners kiezen voor het warmtenet, hoe minder het per huishouden zal kosten. “Dat trekt bewoners wellicht over de streep,” aldus Vermin.
Groot onderhoud en aanleg warmtenet Middenmeer: ‘Nog een grote opgave om van buurtinitiatief naar coöperatief warmtebedrijf te komen’
