Op het Fort Diemerdam werkt Stadsherstel aan een culturele pleisterplaats. Het terrein wordt in oude luister hersteld en op de plek van de voormalige fortwachterswoning verrijst een zelfvoorzienend horecapaviljoen. Achter de bouwsteigers werkt projectleider Frans van der Beek (64) aan een droom: de European Arts Embassy. Hij wil kunst democratiseren en toegankelijk maken voor iedereen.
“De definitie van kunst,” zegt Frans van der Beek, “is gegijzeld door een kunstelite. Zij bepalen wat kunst is. Maar ik wil het kunstminnend publiek zelf laten uitmaken wat zij onder kunst verstaan. En ook laten vertellen waarom.” Hij ontwikkelde er een nieuw concept voor dat hij de European Arts Embassy noemt, “want een kunstenaar is een artistiek ambassadeur van zijn land.”
Het werkt als volgt. Van der Beek toont elke dag vijf werken van kunstenaars uit 26 Europese landen. Dit gebeurt in eerste instantie virtueel, via een website. Bezoekers kunnen op de site hun stem uitbrengen, waarna het werk met de meeste stemmen naar het fort wordt gehaald. Zo ontstaat een doorlopende expositie met een elke dag een nieuw kunstwerk. 360 kunstwerken per jaar. “Let wel, het kan dus gebeuren dat je er tien keer naast zit. Dat er iedere keer een ander kunstwerk ‘wint’ dan dat waarop je had gestemd. Dan vraag je je misschien af: ben ik nou gek? Maar waarschijnlijk ben je wel benieuwd waarom anderen juist dát werk zo bijzonder vonden. Daar gaat het mij om.”
Ook wil de voormalig journalist en radio-dj – plannen te over – iedere maand een land uitnodigen om een thema in te vullen. “Zo’n maand wordt geopend door de ambassadeur van dat land, die een beeld meeneemt. Zo ontstaat een prachtige beeldentuin op het terrein.”
“Een magische plek,” noemt Van der Beek de fortificatie. Zijn ogen schitteren. Hij stapte dit jaar met zijn plan naar de wethouder van Diemen, die hem doorverwees naar Stadsherstel. Zij wilden deze plek een culturele bestemming geven en waren direct enthousiast. “Een groot Europees project in een klein verscholen gebied. Wat ik ga doen is nieuw, is nog nergens op deze manier voorhanden. Dat maakt het interessant. En spannend. Hoe het uitpakt, moet blijken. Net als bij mijn boek destijds, maar dat is in goede aarde gevallen.”
‘Dat boek’ was het vorige project van de kunstliefhebber. In 1001 reasons to love the earth (“een gigantische klus”) toonde hij kunst uit 86 landen. Was het soms voorwerk voor de European Arts Embassy? “Wellicht. Ik voel een sterke drang om kunst dichter bij mensen te brengen. Door het intrigerend te maken. Dat zit enorm in de tijdsgeest toch? Iedereen kan en wil overal over meepraten. Alleen bij kunst gebeurt dat nog niet. Daar komt nu verandering in.”
Het horecapaviljoen is naar verwachting in december af. Vervolgens wordt het terrein verder opgeknapt, en dan openen, naar verwachting in het voorjaar van 2012, Fort Diemerdam inclusief de European Arts Embassy de deuren. In de loop van november gaat de website www.artsembassy.org in de lucht.
Door Linda van den Dobbelsteen
Fort Diemerdam
Dit fort maakt deel uit van de Stelling van Amsterdam. Het geniet als monument bescherming van de provincie en het Rijk en staat sinds 1996 op de prestigieuze werelderfgoedlijst van de Unesco. De verdedigingslinie rond de stad werd tussen 1880 en 1914 aangelegd. Ze bestaat uit 42 forten en een aantal dammen en sluizen, die onderling verbonden zijn door dijken en liniewallen. De totale lengte bedraagt 135 kilometer. Zowel tijdens de Eerste als de Tweede Wereldoorlog werd de Stelling van Amsterdam in staat van verdediging gebracht, maar gevochten werd er niet. Na 1945 verloor de Stelling officieel haar functie en was Fort Diemerdam voor burgers jarenlang verboden terrein.
Foto:
Frans van der Beek werkt op Fort Diemerdam aan het democratiseren van kunst. Niks kunstelite, het publiek bepaalt zelf wat het mooi vindt.