Over een paar weken, op 21 maart, bepalen Amsterdammers welke politieke partijen de komende vier jaar plaats zullen nemen in de gemeenteraad en in het college van B en W. Tegelijkertijd kiezen Amsterdammers ook lokale volksvertegenwoordigers in de stadsdelen. Kunnen de huidige coalitiepartners (D66, VVD en SP) met elkaar door, wordt het dit keer een college over links met PvdA, GroenLinks en SP of zijn er nog andere coalities mogelijk? En wat betekent het nieuwe bestuurlijk stelsel voor de stadsdelen?
Met 28 politieke partijen is de keuze in elk geval nog nooit zo groot geweest. Thema’s die meer dan ooit actueel zijn, zijn de woningmarkt, duurzaamheid en leefbaarheid, waaronder ook de drukte in de stad.
Wonen: meer of minder sociaal?
Er dreigt een tweedeling te ontstaan in de stad, die zich voor alles manifesteert op de woningmarkt, met een scheiding letterlijk tussen wijken binnen en buiten de ring. Oorzaak is het grote gebrek aan betaalbare woningen in het middensegment.
VVD, CDA, D66 en Forum voor Democratie zoeken de oplossing vooral in vermindering van het aantal sociale huurwoningen door verkoop, waardoor meer ruimte ontstaat voor investeringen in het middensegment. GroenLinks, PvdA en SP zijn daar fel tegen en verruimen liever de toelatingsregels voor de sociale sector, zodat ook middeninkomens daarop kunnen inschrijven. De SP wil verder (als enige) dat er van de circa zesduizend sociale huurwoningen die jaarlijks vrijkomen vijfduizend worden toegewezen aan Amsterdammers.
Grootstedelijke drukte
Het is druk in Amsterdam en door de groei zal die drukte alleen toenemen. De meeste partijen zoeken de oplossing in verbetering van het openbaar vervoer, waaronder lightrail, een trein die over verschillende sporen rijdt (hoofdrailnet, metro en tram), en een regionaal fietsnetwerk. Daarvoor pleiten D66, PvdA, SP, GroenLinks, Partij voor de Dieren, DENK en ook de VVD. Daarnaast willen CDA, VVD en Forum voor Democratie ook blijven investeren in (ondergrondse) parkeermogelijkheden voor auto’s. GroenLinks en ook D66 weren de auto het liefst uit de binnenstad.
Onder het huidige bestuur van VVD, D66 en SP is de aanpak van de overlast door toerisme al tot een speerpunt gemaakt. Airbnb is aan banden gelegd. Het CDA pleit voor nog een verdere uitbreiding van de handhaving om overlast tegen te gaan. Als het aan Forum voor Democratie ligt, wordt daarnaast de toeristenbelasting verdubbeld.
Nieuw bestuurlijk stelsel
In 2014 waren de deelraden al vervangen door bestuurscommissies, die met veel minder bevoegdheden ook minder politiek gingen opereren. Vanaf maart 2018 zal de gemeenteraad nog steviger de regie gaan voeren in de stadsdelen.
Terwijl de lokale volksvertegenwoordigers in 2014 nog uit hun midden het dagelijks bestuur aanwezen, treedt vanaf maart een dagelijks bestuur aan dat is benoemd door de gemeente.
Elk stadsdeel is onderverdeeld in enkele gebieden; per gebied worden – afhankelijk van het aantal inwoners – vier tot zes volksvertegenwoordigers gekozen in de nieuwe stadsdeelcommissie. In Oost komen er zodoende zestien nieuwe volksvertegenwoordigers. De gekozen commissieleden kunnen de dagelijks bestuurders vanaf nu alleen nog adviseren. Ze hebben geen instrumenten meer om iets anders te besluiten. Daphne Meijer (GroenLinks): “Dat vind ik een groot nadeel. GroenLinks heeft dan ook geprotesteerd tegen dit nieuwe stelsel. We hadden liever gezien dat de kinderziekten uit het huidige stelsel waren gehaald.”
Dat de commissie al minder politiek opereerde, heeft volgens Meijer echter ook voordelen. “Er zijn andere manieren gevonden om belangrijke onderwerpen met de bewoners te bespreken. In plaats van elkaar onderling vliegen af te vangen en parlementje te spelen trekken we meer samen op, zodat er besluiten zijn genomen waar meer de tijd voor is genomen en die daardoor meer draagvlak hebben onder de bewoners.” Het nieuwe stelsel zal zich nog moeten bewijzen. Meijer: “We moeten roeien met de riemen die we hebben. Onze positie ten opzichte van de gemeenteraad moeten we nog bepalen. Gemeenteraadsleden hebben niet de tijd om alle plannen en initiatieven in elk stadsdeel bij te houden. Wij moeten zorgen dat er regelmatig contact zal zijn met de gemeenteraad om die plannen onder de aandacht te brengen.”
Belangrijke thema’s in Oost verschillen per buurt. Op IJburg blijft de bereikbaarheid een aandachtspunt. In Watergraafsmeer hebben ouderen die in isolement leven de aandacht. In het Oostelijk Havengebied zal – onder meer met de plannen voor de bruggen over ’t IJ – de inrichting hoog op de agenda blijven staan.