Anno 2019 wordt de Watergraafsmeer voornamelijk bevolkt door mensen die zich aan de bovenkant van de welvaartsladder bevinden. Bakfietsen en stekkerauto’s sieren het straatbeeld. De skyline wordt gedomineerd door hoge woon- en kantoortorens rondom station Amstel. Maar niet eens zo heel lang geleden was de Watergraafsmeer een agrarisch gebied. Jo Haen-Van Langen (1939) heeft deze geschiedenis proberen te vangen in een boek over de boerderijen van de wijk.
De kiem voor het boek werd gelegd toen Haen (die verbonden is aan de website www.vriendenvanwatergraafsmeer.nl) vernam dat Ajax op de plek van de Albert Heijn aan het Christiaan Huygensplein ooit speelde in het Houten Stadion. “Toen ontdekte ik dat ook AFC daar heeft gevoetbald. De club huurde er een weiland van een boer. Zijn boerderij heette Goed Genoeg. Het sportpark van AFC in Zuid heet nog steeds zo”, vertelt Haen. “Dat vond ik een leuk verhaal, maar er was verder niet zoveel over te vinden. Dus besloot ik onderzoek te doen naar andere boerderijen in de Watergraafsmeer.”
Haen dook in de stadsarchieven en sprak met de (klein)kinderen van boeren die nog op boerderijen hadden gewoond. Dit leverde soms aangrijpende verhalen op. Zo sprak Haen met boerendochter Corrie, die opgroeide op boerderij de Meerhoek. “Dat was een van de drie boerderijen die in de jaren zeventig moesten verdwijnen voor de aanleg van de ringweg. De boer had bedongen dat de boerderij direct na zijn vertrek gesloopt zou worden. In een andere boerderij waren na vertrek van de bewoners krakers gekomen. Dat had deze boer emotioneel niet overleefd.” Het gezin vertrok naar Noord. Corrie keerde met Haen voor het eerst na 35 jaar terug op de plek waar De Meerhoek stond.
Haen erkent dat het boek uit nostalgie is geschreven. Ze vindt het jammer dat er vrijwel niets meer over is van het landelijke karakter van de Watergraafsmeer waar zij in 1963 kwam wonen. Van de achttien boerderijen die in het boek worden beschreven bestaan er nog twee. Beide hebben een horeca-bestemming. Café-restaurant Polder naast station Science Park en De Vergulden Eenhoorn aan de Ringdijk. Over die laatste weet Haen te vertellen dat het aanvankelijk geen boerderij was. “Dat was het huis van een chirurgijn. Men geloofde dat poeder uit de hoorn van een eenhoorn een geneeskrachtige werking had.” Uiteindelijk hebben talloze boerenfamilies in De Vergulden Eenhoorn gewoond, tot 1971. Hierna deed het pand dienst als buurtcentrum en sinds enkele jaren als horeca-uitspanning.
De voortgaande verstedelijking verdreef rond 1990 uiteindelijk de laatste hobbyboer uit de Watergraafsmeer. Henk Suijkerbuijk moest zijn vee dat rondliep aan de Schagerlaan verkopen en ging kanaries fokken. In 2002 werd, zo schrijft Haen, “met Henk de laatste boer in de Watergraafsmeer begraven.”
Het boek Boerderijen in de Watergraafsmeer is te koop bij Linnaeus Boekhandel voor een symbolische prijs van €19,20. De gemeente Watergraafsmeer was tot 31 december 1920 zelfstandig en werd toen ten behoeve van de woningbouw door Amsterdam geannexeerd.