Mijn Chinese vriendin/vage kennis/buurvrouw wil nog steeds anoniem blijven, temeer omdat ze vindt dat ik haar niet goed citeer. Ze zou me het liefst censureren maar ja, we zijn hier niet in China. Chinese ouders, vertelt ze, zijn heel direct tegen kinderen. Ze zeggen zonder terughoudendheid: “Jij hebt kleine ogen, jij bent te dik en jij bent slim”. En dat zeggen ze niet alleen tegen hun eigen kinderen want dan zijn ze snel klaar. Nog steeds hebben de meeste Chinezen maar één kind. Maar ze zeggen deze dingen ook tegen neefjes en nichtjes en andere kinderen die toevallig in de weg lopen. Zo blijft lekker duidelijk wat mis en goed aan je is en weet je je plek in de (familie)hiërarchie.
Ik herken dat wel van toen ik in Korea was. Je krijgt over alles feedback. Over mijn man (blank, nou oké, daar kon ik ook niets aan doen, ik was geadopteerd), de structuur van mijn haar (rond, dat was goed), over de vorm van mijn gezicht (ook rond, dat was minder gunstig, alleen oude mensen houden van ronde gezichten).
Hoe anders is dat in Nederland. Daar is bijna het omgekeerde aan de hand. Ouders proberen hun kinderen juist gelijk te behandelen. Allemaal even veel aandacht, even grote cadeaus, en bovenal: evenveel liefde. En die gelijkheid nastreven is een hels karwei en ook een beetje onnatuurlijk. Want iedereen weet dat er buiten het gezin (ook) geen gelijkheid heerst. Geen enkele kleuter met levenslust en enig inzicht haalt het in zijn hoofd een bal af te pakken van een elfjarige. En waar je de grootte van cadeaus redelijk goed objectief kunt meten, wordt het met aandacht al een stuk lastiger en blijkt het onmogelijk wanneer het op liefde aankomt. Kinderen vergelijken de hele dag. Dus al doe je als ouder nog zo je best het eerlijk te doen, verschillen zijn er altijd. En hoe meer je je best doet om deze op te heffen, hoe meer het kind bevestigd ziet dat verschillen er niet mogen zijn en hoe meer hij erop gaat letten.
Ook met feedback streven veel ouders evenwicht na. Elk kritiekpunt gaat bij voorkeur gepaard met een compliment of een verzachtende omstandigheid: ‘Laat ik eerst zeggen dat de je laatste tijd erg vooruit bent gegaan.’ Je voelt hem al aankomen, alsof je in de ring staat bij de battle van de Voice en je weet dat je eruit ligt. Of: ‘Je bent een lief jongetje maar wat je nu doet is echt niet oké.’ Dit is scheiden van persoon en gedrag. Een heel Westers concept. Mits goed toegepast kan dat best werken. Zoals Theo Maassen in zijn oudejaarsconference zei: ‘Ik heb wel eens op een paard gezeten maar dat maakt mij niet meteen een ruiter.’ Je vond meteen dat hij een punt had. Een minder handige is: ‘Je hebt misschien wel dyslexie maar je kunt wel goed tekenen.’ Hier slaat het evenwichtsmodel door. Alsof je wilt zeggen: gelukkig dat je leuk kunt tekenen anders was het echt heel ernstig geweest.
Het leven gaat meestal niet om eeuwige roem of grote daden. Het gaat om er mogen zijn, geaccepteerd worden om wie en wat je bent. To be or not to be. In ouderbegeleiding probeer ik als Aziatische Hollander the best of two worlds te zoeken: zonder hardheid, zonder opgedrongen evenwicht, wel vriendelijk en rechtdoorzee. Gewoon zoals het is: ‘Jij hebt dyslexie. Dat betekent dat jij veel harder moet werken dan heel veel andere kinderen om te leren lezen. En dat jij daarvan baalt, begrijp ik heel erg goed.’
