Het beeld van Leendert Pop (1859-1943) dat Louise Schiffmacher van Teylingen afgelopen zomer maakte, staat sinds begin maart aan de Amstel en wordt deze week onthuld. Pop woonde de laatste jaren van zijn leven in pension Verdooner en is in 1943 met 38 andere mensen door de nazi’s gedeporteerd. Door een foto die hun vader naliet, kregen achterkleinzonen André, Bert en Maurice een beeld van hun overgrootvader.
Leendert Pop, een levenslustige, intelligente, vrolijke man en zijn drie jaar oudere vrouw Elisabeth Juliard hebben een groot gezin met elf kinderen. Eén van hen overlijdt voor de oorlog op jonge leeftijd. Dochter Sara, de grootmoeder van Maurice, ziet in 1886 het levenslicht. Ze krijgt vier kinderen. Zoon Philip uit 1914 is de vader van André, Bert en Maurice.
Tijdens de Kaapse Tijd, de bloeiperiode in de diamantindustrie van 1870 tot 1876, heeft Leendert als eigenwerkmaker van diamanten een goedlopende zaak met personeel. Na het uitbreken van de grote economische crisis in de westerse wereld ligt de handel in diamanten stil. De markt herstelt zich vanaf 1890. Leendert vertrekt in 1908 met zijn gezin naar Antwerpen. Zes jaar later begint de Eerste Wereldoorlog. De familie laat huis en haard achter en wijkt uit naar Amsterdam. Als de oorlog voorbij is en het gezin naar hun woning in Antwerpen terugkeert, is de inboedel weg. De buren zeggen van niets te weten. Door zichtverlies stopt hij in 1922 met werken en gaat met Elisabeth bij een van hun dochters in Amsterdam wonen. Elisabeth overlijdt zeven jaar later. Vanaf 1934 is Leendert bijna blind, waardoor hij in 1937 naar pension Verdooner verhuist. Ondanks zijn handicap blijft hij een opgewekt persoon met veel humor.
Het huwelijk van kleinzoon Philip met Mathilda, een niet-Joodse vrouw wordt door sommige familieleden niet geaccepteerd. Leendert daarentegen, ontvangt haar met open armen. Tot ongenoegen van de Duitsers is Mathilda behalve haar huwelijk met een Joodse man ook zwanger, waardoor in het begin van de bezettingsjaren uitzonderingen voor hen gelden. Later bieden een gemengd huwelijk en kinderen geen bescherming meer tegen de nazi’s. Mathilda doet alles om haar man uit handen van de bezetters te houden. Ook redt ze Joodse kinderen van de nazi’s door ze in een kinderwagen weg te smokkelen. Philip wordt tijdens de oorlog meerdere keren opgeroepen voor werkkampen en overleeft de erbarmelijke omstandigheden waarin hij daar leeft.
Op 8 februari 1943 is Philip getuige van de razzia in pension Verdooner. Leendert en de 38 andere bewoners worden afgevoerd naar de Panamakade, waar toen een klein station was. De dag daarop komt Leendert aan in Westerbork. Daar stuurt hij zijn laatste kaart naar Philip en vraagt om zijn winterjas. De jas in het pension ophalen is te gevaarlijk. Het gebouw is verzegeld. Als de nazi’s zien dat iemand zich toegang heeft verschaft, pakken ze als vergelding willekeurig mensen op. Op 16 februari wordt Leendert naar Auschwitz gedeporteerd en drie dagen later kort na aankomst vermoord. Alleen sterke mensen jonger dan 45 jaar hebben een minimale kans om te overleven. De kinderen van Leendert en Elisabeth zijn allemaal omgebracht. Van Leenderts 17 kleinkinderen overleven 4 de holocaust, Philip is één van hen. Leendert Pop werd 84.
In 2010 ontdekken Louise Schiffmacher en haar man Henk dat hun woning deel was van pension Verdooner. Ze stellen op 5 mei hun huis open om het pijnlijk oorlogsverleden een hedendaags gezicht te geven en krijgen van Maurice en zijn broers een foto van Leendert uit 1934. Henk zet de foto op de haard om Leendert terug te laten keren in huis. Louise besluit een oud idee van Henk uit te voeren en maakt met de foto als voorbeeld het beeld dat nu aan de Amstel staat. De laatste jaren van zijn leven bewaarde Philip dezelfde foto naast zijn bed. Maurice heeft ook een afdruk en bewaart deze in zijn portemonnee. “Eerst dacht ik dat het mijn vader was, hij leek sprekend op Leendert.” Hij herinnert zich zijn vader als een lieve, trieste man die was getraumatiseerd door de oorlog. “Hij heeft voor zijn kinderen een boek over zijn leven gemaakt zodat zij weten wat er is gebeurd. Belangrijkst is dat de geschiedenis van Leendert en zijn lotgenoten bewaard blijft.”
Het beeld – ontworpen en gemaakt door kunstenares Louise Schiffmacher van Teylingen – staat dankzij de inzet van Louise Schiffmacher van Teylingen, Rogier Schravendeel en Stadsdeel Oost nu aan de Weesperzijde tegenover huisnummer 141. Op dit huisnummer was het pension gevestigd. Dankzij de vele donaties van buurtbewoners staat het bronzen beeld op een sokkel.
Zie ook:
https://debrugkrant.nl/we-hopen-dat-leendert-over-de-amstel-kan-kijken/
https://debrugkrant.nl/het-komt-er-beeld-voor-leendert-pop-naar-de-bronsgieter/
https://debrugkrant.nl/leendert-pop-vereeuwigd-aan-de-amstel/
‘Belangrijkst is dat de geschiedenis van Leendert en zijn lotgenoten bewaard blijft’
