Papier, glas, plastic, textiel, restafval, er zijn in de stad voor alles aparte vuilcontainers. Maar die bananenschil en dat verlepte basilicumplantje dan? Alle goede bedoelingen ten spijt kunnen de meeste Amsterdammers hun groente-, fruit- en etensrestenafval – ‘gfe-afval’ – nog steeds nauwelijks kwijt.
Plannen zijn er zeker. Amsterdam wil in 2020 65% van al het afval laten scheiden ‘aan de bron’, door de bewoners dus. Het percentage schommelt hier rond de 28%, tegenover 51% landelijk. Voor groen afval is dat nog lager, vaak simpelweg door een gebrek aan mogelijkheden: zo’n 40% van de Amsterdammers woont in hoogbouw of heeft geen tuin, en heeft dus helemaal geen ruimte om gfe-afval (tijdelijk) op te slaan.
Een gemeentebrede aanpak ontbreekt vooralsnog, al wordt er wel druk geëxperimenteerd – met wisselend succes. Zo liep er in 2016 een project op de Oosterdokskade waarbij kleine containers werden uitgedeeld aan bewoners. Volle bakjes konden worden geleegd in één van de al aanwezige, daarvoor aangewezen ondergrondse containers. Al binnen een paar weken moest de proef worden gestaakt door vliegen- en stankoverlast; de containers sloten niet goed. Of het vorig jaar geopende Zero Waste Lab aan het Dapperplein, waar buurtbewoners afval kunnen inleveren in ruil voor waardemunten. Ook hier besloot men onlangs te stoppen met het aannemen van gfe-afval omdat de composteermachine – een container die binnen 24 uur mooie compost produceert – te veel stankoverlast veroorzaakte.
De ‘groene’ pilot op Java-eiland die onlangs afliep is wel succesvol gebleken. Bewoners kregen afbreekbare zakjes en kleine containers die ze met een eigen pasje in bovengrondse containers konden leeggooien. Esther Somers begeleidde dit project vanuit de gemeente. “Zo’n 60% van de bewoners in de hoogbouw maakte gebruik van het pasje. En we hebben maar liefst 58 ton gfe-afval opgehaald in de veertien maanden dat de pilot liep, hiervan is bijvoorbeeld biogas en compost gemaakt.”
De pilot loopt in andere gemeenten nog, maar Amsterdam is zo tevreden over de resultaten dat besloten is ermee door te gaan. En dat ook Amsterdammers enthousiast zijn blijkt uit de IJburgse petitie – medeondertekend door bedrijven en scholen – waarin gepleit wordt voor een soortgelijke proef. Met succes, want naar verwachting wordt hier in de herfst van dit jaar mee gestart.
“Idealiter willen we dit idee uitrollen vanaf het Centraal Station via de Oostelijke Handelskade en het Oostelijk Havengebied naar IJburg, als een soort groene archipel”, zegt Somers. Uitrollen in heel Amsterdam is voorlopig nog niet in zicht. “Het meekrijgen van bewoners is toch wel een intensief en tijdrovend proces, zij moeten het ten slotte doen.”
Somers is ook nauw betrokken bij de door de gemeente gefaciliteerde wormenhotels. Er staan inmiddels veertig van deze rechthoekige, houten kisten verspreid over de stad, waar bewoners hun groene afval in kunnen gooien. De wormen produceren compost die bewoners in hun tuin kunnen gebruiken. De wormenhotels zijn zo populair dat er een wachtlijst is. Somers hoopt dat er in 2019 nog vijftig bij kunnen komen.