Amsterdam staat aan de vooravond van de grootste verbouwing in de stad sinds de aanleg van het gasnet, zo’n tweehonderd jaar geleden. Want zo zou je de uitbreiding van het elektriciteitsnet de komende jaren best kunnen typeren. Wat betekent deze energietransformatie voor Amsterdam-Oost?
Amsterdam gaat op de schop. Doet de stad dat niet, dan betekent dat vroeg of laat stroomstoringen voor huishoudens en ondernemers. Een wasje draaien, je mobieltje opladen of je laptop opstarten voordat je aan het werk gaat, plotseling staat dat allemaal op losse schroeven. “In 2050 is de vraag naar elektriciteit in Amsterdam drie tot vierenhalf keer zo hoog als nu,” zegt Zeeger Ernsting, dagelijks bestuurder stadsdeel Oost. “We moeten ervoor zorgen dat elke inwoner van Oost in de toekomst voldoende stroom heeft.”
Digitalisering, economische ontwikkelingen, nieuwbouw en verduurzaming, dat zijn de voornaamste redenen voor de groeiende vraag naar elektriciteit. Het bestaande stroomnet kan deze vraag niet aan, vertelt Robbert-Jan Metselaar van TenneT, de landelijke netbeheerder. “Ondernemers en bedrijven die willen verduurzamen van gas naar elektriciteit staan nu al bij ons op de wachtlijst, omdat we ze niet van voldoende stroom kunnen voorzien. Onze capaciteit schiet tekort. Dat zorgt voor congestie, ofwel een tekort aan ruimte op het elektriciteitsnet. Als we niets doen, wordt dat de komende jaren alleen maar erger.”
Leidingen, rioolbuizen en boomwortels
En dus staat Amsterdam aan de vooravond van de grootste verbouwing sinds de aanleg van het gasnet zo’n tweehonderd jaar geleden. Zo komen er in de stad dertig nieuwe elektriciteitsstations en worden dertien bestaande stations vervangen, verzwaard en uitgebreid. Daarnaast zijn er tot aan 2050 zo’n 2600 nieuwe elektriciteitshuisjes en -ruimtes nodig. En worden veel nieuwe kabels gelegd om alles met elkaar te verbinden. Zo leggen TenneT en Liander (de lokale netbeheerder) de komende jaren samen vele honderden kilometers nieuwe stroomkabels aan in de stad. Een lastige klus, omdat de grond al vol zit met allerlei verschillende kabels, leidingen, rioolbuizen en boomwortels.
Groendak en nestkasten
Amsterdam-Oost had begin dit jaar de primeur bij deze grootstedelijke energietransitie. Leerlingen van basisschool De Optimist startten toen gewapend met schepjes en felgekleurde bouwhelmen symbolisch de bouw van het nieuwe elektriciteitsstation op Zeeburgereiland. Het is het eerste nieuwe hoogspanningsstation dat TenneT gaat bouwen. Het gaat bedrijven en woningen in de stadsdelen Oost en Centrum van stroom voorzien. Zo kan dankzij dit station de uitbreiding van woningbouw in de omgeving doorgaan, zoals de 5500 geplande woningen in de Sluisbuurt.
Bijzonder is dat het station natuurinclusief gebouwd wordt. Zo worden de daken bedekt met sedum, kruiden en grassen. Op de gebouwen komen insectenhotels en in de gevels komen nestkasten voor mussen en zwaluwen. De verwachting is dat het elektriciteitsstation eind 2027 gereed is.
Geen inspraak
Een groter stroomnet betekent meer elektriciteitshuisjes. Ongeveer 1400 van deze zogenoemde transformatorhuisjes komen in nieuwe stadswijken. “We bouwen deze zoveel mogelijk binnen de nieuwe appartementen (inpandig),” vertelt Niels Stet van Liander. In de bestaande wijken en buurten zijn ongeveer 1200 transformatorhuisjes nodig. De verwachting is dat veel hiervan op straat geplaatst gaan worden, omdat daar inpandig geen ruimte is.
De gemeente Amsterdam en Liander zijn samen verantwoordelijk voor het vinden van geschikte locaties voor deze transformatorhuisjes, zowel inpandig als op straat, legt de woordvoerder van Zita Pels uit, wethouder Centrale Stad voor duurzaamheid en circulaire economie. “Bewoners hebben daar geen inspraak in, omdat elektriciteitshuisjes een nutsvoorziening zijn. Liander hoeft daar geen vergunningsprocedure inclusief bijbehorende inspraakrondes voor te doorlopen.”
Pimp een elektriciteitshuisje
Hoe de transformatorhuisjes eruitzien, daar hebben bewoners wél iets over te zeggen. Zij kunnen op de site van Liander Pimp een elektriciteitshuisje een aanvraag doen om een transformatorhuisje bij hen in de buurt op te pimpen of te beschilderen naar eigen smaak of ontwerp.
Niet alles kan, want veiligheid en kwaliteit van het stroomnet staan voorop. Stet: “Wij hebben onderzoek gedaan naar de gevolgen van kleurrijke transformatorhuisjes. Wat blijkt? Mensen worden hier vrolijker van, voelen zich veiliger en er is minder vandalisme.” “Voor de gemeente is het belangrijk dat het huisje zo goed mogelijk in de omgeving past,” vult de woordvoerder van Zita Pels aan. “We laten ons graag verrassen door mooie en spannende ontwerpen van bewoners.”
Foto: Het nieuwe hoogspanningsstation op Zeeburgereiland gaat bedrijven en woningen in Oost en Centrum van stroom voorzien.
Stroomnet kan de vraag naar elektriciteit niet aan, stad gaat helemaal op de schop. Waar komen de 2600 transformatorhuisjes?
