Lidija Tsjoekovskaja, haar land toen en nu
Een avond over de onlangs verschenen brievenbundel Het open woord van de Russische auteur Lidija Tsjoekovskaja (1907-1996), over de Sovjet-Unie van toen en het Rusland van nu.
Het open woord van Lidija Tsjoekovskaja (1907-1996) bevat haar felle open brieven uit de jaren 1965-1974 over kwesties die haar na aan het hart lagen: het monddood maken, het zwijgen, de manipulaties en leugens in de pers. Ze verdedigt collega-schrijvers en mensen die we dissidenten zijn gaan noemen, zoals Brodski, Pasternak, Solzjenitsyn en Sacharov. Met het luid en duidelijk bekritiseren van het Sovjetbewind toont Tsjoekovskaja zich een moedig mens.
Over de actualiteit van het boek:
Het open woord is angstwekkend actueel. In het Rusland van nu is de pers in feite monddood. Rechters spreken Poetins taal. Mensen die kritiek hebben op het regime worden vervolgd en opgesloten. ‘Wanneer een samenleving niet leert van het verleden, is de kans groot dat de geschiedenis zich herhaalt’, zo voorspelde Lidija Tsjoekovskaja.
Over Lidija Tsjoekovskaja:
Na als student in de jaren twintig van de vorige eeuw te zijn gearresteerd en verbannen werkte Lidija Tsjoekovskaja (Helsinki 1907-Moskou 1996) enige jaren als redacteur bij een uitgeverij van kinderboeken. Naar aanleiding van de arrestatie en – naar later bleek – moord op haar echtgenoot schreef ze midden in die tijd van repressie de beklemmende roman Sofia Petrovna/Het verlaten huis. Nadat Tsjoekovskaja het haar had voorgelezen zei de dichter Anna Achmatova hierover: ‘Ieder woord ervan is waar.’ Haar tweede roman, Duik in de diepte, is gesitueerd in 1949, toen een nieuwe golf van vervolging en antisemitisme werd ingezet. Na het einde van de dooi onder Chroestsjov verzette ze zich openlijk tegen het opnieuw intredende repressieve klimaat van leugenachtigheid, manipulatie en zwijgen. In 1974 werd ze uit de Schrijversbond gezet. De transcriptie van haar verdedigingsrede is in het boek opgenomen. Wie is deze vrouw, door Solzjenitsyn omschreven als ‘een sieraad voor de Sovjetliteratuur’? De frisheid, kracht en de literaire kwaliteit van haar open brieven rechtvaardigen deze vertaling en publicatie van Het open woord, en daarmee de hernieuwde aandacht voor haar werk.
Het programma:
* Niko Koers (A.A. Hoogteiling, uitgever) interviewt Emma de Klerk (vertaler) en Gerrit Jolink (initiatiefnemer) over Het open woord van Lidija Tsjoekovskaja;
* Michel Krielaars bespreekt de rol van Lidija Tsjoekovskaja in de Sovjet-Unie en de parallellen met het Rusland van nu;
* Emma de Klerk leest ‘Het laatste woord’, de woorden waarmee Tsjoekovskaja zich verdedigde tegen haar uitstoting uit de Schrijversbond;
* vragen uit de zaal, discussie.
Emma de Klerk (Spijkenisse, 1999) studeerde Russisch in Leiden en behaalde haar master Vertalen aan de Universiteit van Amsterdam. Met Het open woord van Lidija Tsjoekovskaja debuteert ze als vertaler.
Gerrit Jolink (Zutphen 1952), criminoloog en projectmanager, studeerde de afgelopen jaren Slavische talen en culturen aan de UvA. Hij nam het initiatief om Het open woord te laten vertalen en publiceren.
Uitgeverij A.A. Hoogteiling publiceert de reeks ‘Les bijoux discrets’, waarin nu Het open woord is uitgekomen. Eerder verschenen in deze reeks boeken van Ivo Andric, Denis Diderot, Juan Goytisolo en Julio Llamazares. Op deze wijze worden ooit spraakmakende juwelen uit de kunst en literatuur opnieuw onder de aandacht gebracht.
Michel Krielaars (1961) was tot voor kort chef Boeken van dagblad NRC. Hij was van 2007 tot 2012 correspondent in Rusland. Hij publiceerde over Rusland o.a. Het brilletje van Tsjechov en De klank van de heilstaat. Onlangs verscheen bij uitgeverij Pluim Dit volk heeft zijn god op aarde (ooggetuigen van de Russische geschiedenis), aan de samenstelling waarvan Krielaars meewerkte.
Toegang: vrijwillige bijdrage (voor de optredenden)
Reserveren: www.chipta.com/tickets/event/66567/lidija-tsjoekovskaja