Precies 518 ‘actieve, betrokken Amsterdammers’ hebben de afgelopen weken de moeite genomen om deel te nemen aan een peiling over het nieuwe bestuurlijke stelsel. De resterende 726.224 passieve, onverschillige volwassen Amsterdammers zullen er volgend jaar achter kunnen komen dat zij plotseling ingeloot zijn voor een ‘stadsdeelpanel’, een van de grootste vernieuwingen die aanstaande is.
Het stadsdeelpanel dient om de ‘betrokkenheid en relatie tussen kiezers en de stadsdeelcommissie’ te versterken. Andere aanpassingen aan het stelsel zijn gericht op ‘verbeteringen’, ‘concretiseringen’, ‘heldere afbakeningen’, ‘uitlegbaarheid’, ‘transparantie’, ‘betere aansluiting’, ‘verstevigen van de positie’, ‘nadere uitwerking’, ‘rolzuiverheid’, ‘goede samenwerking’ en ‘toegankelijkheid’, om maar een paar begrippen uit het 25 pagina’s lange document te halen waar de gemeenteraad deze maand over gaat besluiten. En dat zijn dan nog slechts de hoofdlijnen.
Vergelijk dat eens met Rotterdam, waar ze half juni ook een voorstel voor een nieuw bestuurlijk stelsel bespraken – op basis van iets meer dan vier velletjes tekst. Hierin maakt Rotterdam ook nog eens een radicaal andere keuze vergeleken met het huidige stelsel daar en met het nieuwe Amsterdamse stelsel. De meest in het oog springende verschillen zijn dat Rotterdam kiest voor 35 wijkraden (Amsterdam: 7 stadsdelen), stemmen op individuele wijkbewoners (Amsterdam: partijen en lijsten), wethouders die wijken adopteren (Amsterdam: handhaven bestaande tussenlaag bestuurders op stadsdeelniveau als verlengstuk van de wethouders) en ambtelijke ondersteuning van de wijkraad en versterking van de wijkambtenaar (Amsterdam: meer inhoudelijke ondersteuning stadsdeelcommissie).
De peiling onder Amsterdammers in de afgelopen weken was het sluitstuk van ruim een jaar inspraak waarin nóg een enquête is gehouden, stads(deel)gesprekken zijn gevoerd en ook de gewone inspraak heeft plaatsgevonden (19 reacties van bewoners). Behalve dat het in al deze gevallen – uiteraard – veel over de politieke werking van de stad is gegaan, werd er ook veel over ambtenaren gesproken, vaak onder het kopje ‘cultuur’. Trage afhandeling, langs elkaar heen werken, zwakke communicatie, gebrek aan interesse en hokjesdenken zijn volgens de betrokken Amsterdammers enkele kenmerken van die cultuur.
In de slotpeiling die afgelopen weken werd gehouden kwam dit thema ook nog een keer aan de orde. De stelling dat de ‘politiek-bestuurlijke organisatie’ minder vijandig richting actieve bewoners zou moeten zijn werd massaal gesteund, net als de stelling dat ambtenaren toegankelijker zouden moeten zijn voor bewoners.
In de voorstellen voor het nieuwe bestuurlijke stelsel gaat het college ook op deze cultuurkwestie in. Dat de eigen burgers zich niet ‘onvoldoende bediend’ voelen en ‘niet goed hun weg kunnen vinden’ binnen de gemeente vinden B&W ook niet goed. De redenering van het college is helder: om de cultuur te kunnen veranderen moet de structuur worden aangepakt. ‘Een beter uitlegbaar stelsel met een heldere taakverdeling en heldere bevoegdheden’ is de basis voor goede toegankelijkheid. En verder krijgt de gemeentesecretaris, baas aller Amsterdamse ambtenaren, de opdracht om de huidige werkwijze, waarin ambtenaren met ‘een open houding’ ‘snel, wendbaar en adequaat’ inspelen ‘op wat de stad dagelijks vraagt’, te versterken.
Het nieuwe bestuurlijke stelsel van Amsterdam: ‘Heldere afbakeningen’, ‘uitlegbaarheid’, ‘transparantie’ en meer van die begrippen
