Het eerste exemplaar van IJburg uit schuim geboren werd onlangs aangeboden aan Nels van Malsen, die daarbij door Igor Roovers werd betiteld als de ‘koningin van IJburg’. Vanwaar die titel, en waarom zij? En wat heeft dat te maken met de architectuurkaart van IJburg?
“Ik heb deze eretitel gekregen in de tijd dat ik het Bezoekerscentrum IJburg runde. Projectmanager Leonie Peters is ermee begonnen. Gekscherend. Zij noemde mij op een gegeven moment de ongekroonde koningin omdat ik iedereen kende en me overal mee bemoeide.” Leonie was de rechterhand van Igor Roovers, indertijd projectleider IJburg. “In de eerste editie van de Brug was ik de eerste geïnterviewde en in dat artikel kwam die nickname weer aan de orde. Dat heeft waarschijnlijk veel bijgedragen aan de verspreiding ervan.”
Tijdens de aanbieding van de architectuurkaart 2009 in Vrijburcht werd Nels door ARCAM-directeur Maarten Kloos – tot haar grote verrassing – ook echt gekróónd. Men had die kroon geknipt uit de nieuwe kaart.
Wat vond zij ervan? Nels: “Fantastisch. Ik vond het een enorme eer. En nog steeds. IJburg is heel lang een beetje van mij geweest. Het was mijn project. En dit was dus letterlijk een kroon op die periode. Dat is nu natuurlijk wat minder aan de orde, want het Bezoekerscentrum is opgeheven, evenals het projectbureau.” Het project IJburg is nu ondergebracht bij projectbureau Oost.
Zij noemt de periode dat zij in het bezoekerscentrum werkte de mooiste uit haar leven. “Het was een tijd dat alles kon. Niks was te gek. Iedereen kwam langs. Van directeur tot bouwvakker. Het was een echt centrum, en een veilige plek, met een fantastisch uitzicht op het meer.”
Nels showde er IJburg. Bijna iedereen die in deze periode naar IJburg kwam, is daar geweest. Het was ook een soort clubhuis voor de mensen die er zouden komen wonen. Architect Küchlein betitelde haar positie onlangs als ‘galeriehoudster’. Bij de presentatie van het nieuwe IJburgboek bestreed Igor Roovers overigens de opvatting dat IJburg van haar zou zijn. Igor: “Nee, IJburg was van mij!”
Wat heeft Nels van Malsen met architectuur? “Eh. Vroeger niks.” Zij studeerde Nederlands en Duits, trouwde jong, kreeg twee zonen en werkte een groot deel van haar leven in het machinebedrijf van haar man. Na een scheiding vertrok zij met haar huidige echtgenoot Dick, op diens zeilboot, naar zee en belandde uiteindelijk in Florida. Daar woonde zij enkele jaren (op de boot) en had voortdurend heimwee naar Nederland. Toen een vriendin schreef dat er op IJburg een leuke baan was in het op te richten bezoekerscentrum, kwam ze terug en ontdekte de architectuur. (Dick kwam later, met de boot)
“Ik was sprakeloos. Wat prachtig! Wat een genot, voor die planners: een nieuwe wijk ontwerpen. Alsof je je leven lang met lego mag spelen. Fantastisch. Er ging een nieuwe wereld voor mij open. Die heb ik nooit meer verlaten.”
De architectuur – en nog meer: de stadsplanning – heeft haar niet meer losgelaten. Nels: “met andere mensen werken aan een nieuwe wijk. Met alles en iedereen rekening houden. Prachtig. De ruimte ordenen, zowel artistiek, technisch als sociaal. Ik beschouw dat bijna als een uitverkiezing. Maar begrijp me niet verkeerd: ik geloof niet in de maakbaarheid van een stad. Mensen maken de wijk. De bewoners. Maar als ontwerpteam schep je de randvoorwaarden. Het samenspel van ideële partijen zoals de natuurbeschermers, en commerciëlen zoals de projectontwikkelaars. Dat is een fascinerend spel. Van elkaar leren. Het was een genot om dat mee te mogen maken.”
Haar talen- en mensenkennis kwamen ook goed van pas bij de honderden groepen bezoekers die zij in de tijd rondleidde. “Ze kwamen overal vandaan. Van over de hele wereld. Elke groep kreeg een eigen verhaal, aangepast aan de vragen die er leefden.”
Nu IJburg grotendeels af is, is het aantal bezoekers sterk afgenomen. “Maar ik leid nog altijd enkele tientallen groepen per jaar rond, afkomstig uit alle uithoeken van de wereld.”
www.ijburgnu.nl
Mooi en lelijk
De mooiste straat van IJburg? “Dat is de IJburglaan. Wat een allee! Jammer alleen dat de trambaan deze laan in tweeën splijt. En ik ben ook minder enthousiast over de bruggen, ontwerp van Birgit Scheulen. De zijkanten zijn te hoog: ik heb een krukje nodig om eroverheen te kunnen kijken, naar die prachtige zijgrachten. Birgit is een bijzonder lange vrouw. Heus, zo gaat dat.”
En de lelijkste straat? Aarzelend: “Het lelijkste blok van IJburg ligt tussen de Ben van Meerendonkstraat en de Marius Meijboomstraat. Vinex in de meest negatieve zin van het woord: monotoon, levenloos, saai. Ik mijd die plek als de pest, ook met mijn groepen. Jammer. Heel jammer.”