Jeugdland bestaat 75 jaar. Ooit begonnen als eilandje aan de rand van de stad, vormt het nu een van de meest populaire speelplekken voor kinderen in Oost. En de nieuwe stadsboerderij is een duurzaam cadeau voor de toekomst.
In een feestelijke optocht, onder leiding van de swingende ACCUFanfare, zingt en speelt een lange sliert kinderen en volwassenen tijdens het Lentefeest op 10 en 11 mei een dankliedje voor 75 jaar Jeugdland, speel- doe- en ontdekplek in Amsterdam-Oost voor kinderen van 0 tot 12 jaar. Na een aanloop in 1949 was 1950 het officiële openingsjaar van Jeugdland, vertelt directeur Meinke Noordam. “Het is ontstaan vanuit een gezamenlijk initiatief van het studentencorps en de Amsterdamse politie. Zij zagen dat er voor Amsterdamse kinderen geen speelruimte was in de stad. Amsterdam was in wederopbouw en alle straten lagen open. Er waren nauwelijks plekken waar kinderen ongehinderd konden spelen.”
Jongensland
Zo ontstond Jongensland, de voorloper van Jeugdland, op een eiland aan de rand van de stad waar kinderen met een trekpontje konden komen. “Het was een speelplek voor ‘baldadige jeugd’ waartoe vooral jongens werden gerekend. Al kwamen er ook meisjes. Er zijn zelfs verhalen over meisjes die verkleed als jongen naar Jongensland kwamen om er te spelen.”
Speelplekken voor kinderen in de stad, het was een hot item in 1950, en dat is het nog steeds. Want speeltuinen hebben ook nu zelden voorrang bij alle gemeentelijke plannen. Dat is jammer, stelt Noordam. “Spelen is zo ongelofelijk belangrijk voor de ontwikkeling van kinderen. Kinderen leren spelenderwijs. Beperk je die speelruimte, dan beperk je kinderen in hun natuurlijke ontwikkeling. We zijn ons daar als grote mensen onvoldoende van bewust.”
Gelukkig is dat op Jeugdland anders. Vier hectare groen voor kinderen, gratis toegankelijk. Niet meer aan de rand van de stad, maar echt een onderdeel ervan, omsloten door nieuwe stadswijken als IJburg, Zeeburgereiland en Science Park. “Het hele terrein is zo onderhouden dat je als kind overal mag spelen. Op de schommels en glijbanen, het kabelbaantje over het water, in het huttendorp, de Hemelse Tuinen, in de Skelterhal, en als je zes jaar of ouder bent en een zwemdiploma hebt, mag je ook zwemmen of watersporten in het Nieuwe Diep. Want Jeugdland bestaat uit land en water.”
Skelters bouwen
De afgelopen jaren maakt Jeugdland een onstuimige bloei door. Dat succes komt mede door de samenwerking tussen vier partijen: stadsdeel Oost, cultureel productiehuis Nowhere, Hemelse Tuinen en Outdoor & Watersport Jeugdland. “Nowhere creëerde het maakprogramma, van skelters bouwen tot buitenateliers, Hemelse Tuinen ontwikkelde de tuinen en activiteiten daaromheen, en Outdoor & Watersport Jeugdland verzorgt sport en spel op en om het water. De samenwerking leidde tot de oprichting van stichting Jeugdland Amsterdam. Die is sinds 2020 verantwoordelijk voor het geheel. En de bezoekers komen graag. Vorig jaar hadden we er 110 duizend, dit jaar verwachten we er 120 duizend.”
Eetbare natuur
Sinds begin mei is Jeugdland een stadsboerderij rijker. “Na uitvoerig overleg werd in 2019 besloten om het gebied van de toenmalige kinderboerderij, met kippen, ezels en een varken, om te vormen naar stadslandbouw. Er waren al plannen voor de oude boerderij die er stond, maar toen die in 2022 afbrandde, was de vraag: hoe verder? We hebben toen vol ingezet op een plek voor natuur- en milieu-educatie, om te koken en op andere manieren de oogst van de tuin te verwerken. Tijdens ons openingsweekend konden kinderen hier confetti-pannenkoeken bakken. Een groot succes.”
“Samen met ons voedselbos, dat we vorig jaar hebben aangelegd aan de andere kant van het terrein, is dit een plek vol eetbare natuur,” vertelt Sally Schoen, communicatie- en groenmedewerker. “Een plek waar kinderen én volwassenen kennis kunnen maken met de natuur dicht bij huis. Op zaterdagochtend kan je samen in de tuin werken bijvoorbeeld. Je kunt je abonneren op een wekelijks groentepakket. En met het verder groeien van onze eetbare tuin en voedselbos zal er steeds meer oogst komen.”
75 jaar Jeugdland, nog wensen voor de toekomst? Noordam: “Met de stadsboerderij hebben we nu ook ruimte voor bijvoorbeeld ambachtelijke workshops zoals je eigen zeep of kaarsen maken, of je eigen brood bakken. En een muziek- en theaterprogramma, zoals de optocht tijdens het Lentefeest, smaakt naar meer. Voor dit soort activiteiten maken we plannen en zoeken we financiering. Allemaal om kinderen samen te brengen, ze te inspireren, ze spelenderwijs iets te laten leren. Al blijft het vrij buitenspelen het belangrijkste. Zo is Jeugdland ooit begonnen. Dat willen we graag zo houden.”
