Ken je die mop over een zelfstandige plaats met stadsrecht? Die werd geannexeerd door een andere plaats met stadsrecht. Sinds 24 maart 2022 is Weesp officieel een stadsdeel van Amsterdam.
Het was een van mijn geliefde nice-to-knows. Dat het meest oostelijke stukje Amsterdam niet in Oost ligt maar in Noord. De noordoostpunt van Landelijk Noord bij Uitdam ligt oostelijker dan de meest oriëntale stukjes Oost en Zuidoost. Leuk om te vertellen. Maar vanaf nu markeert Weesp de uiterste oostkant van de stad. Trouwens ook de uiterste zuidpunt.
Tien keer IJburg
De laatste grote annexatie van Amsterdam dateert van meer dan een eeuw geleden. In 1921 werden de Waterlandse gemeenten en Sloten en Watergraafsmeer bij de hoofdstad getrokken. Daarna volgden alleen wat kleine uitbreidingen, zoals die van het zuidelijke stukje Landsmeer in de jaren zestig.
Eeuwen geleden toonde het jeneverstadje Weesp zich een weerbarstig bastion, maar deze stadsuitbreiding vereiste geen militair beleg. Annexatie heet nu ‘fusie’. Het maakt de impact ervan niet minder. In één klap telt de stad ruim twintigduizend nieuwe Amsterdammers meer – daar deed IJburg twintig jaar over. Qua oppervlak is de nieuwe wijk ruim tien keer IJburg. Dat zegt meteen iets over de lage dichtheid van ons nieuwe stadsdeel. Op deze tien procent van het Amsterdams grondgebied woont twee procent van de hoofdstedelingen.
De Weespenaren wilden uitdrukkelijk niet fuseren met Zuidoost – alleen het bij Zuidoost horende Driemond mocht erbij. Stadsdeel Weesp kreeg een ‘status aparte’ toegezegd. Behalve een naam zonder de gebruikelijke aanduiding van het geografische gewest, krijgt het een iets groter mandaat dan andere stadsdelen. Dat heeft niks te maken met het feit dat Weesp stadsrechten heeft. Sinds de afschaffing van de feodale maatschappij met hertogen en graven die handelsprivileges uitdeelden, is de waarde van stadsrecht symbolisch. De dubbelfunctie van het blauwe plaatsnaambord vervalt. Het geeft vanaf nu alleen aan dat de bebouwde kom wordt in- en uitgegaan. Nostalgische buitenwijkjes als Sloten, Schellingwoude en Durgerdam koesteren hun blauwe borden al meer dan een eeuw – dat mag.
Scheve pizza
De kaart van Amsterdam verandert altijd weer. Qua stedelijke morfologie begint Amsterdam steeds excentrieker te worden. Trek je vanuit Weesp een diagonaal via de grachtengordel naar de noordwesthoek bij Westpoort, dan meet je bijna dertig kilometer. Trek je een verticaal van de A10 Noord bij Landsmeer naar de Kalfjeslaan in Zuid dan is dat een goeie tien kilometer. De hoofdstad is een scheve pizza geworden. Tussen Amsterdam en Weesp zitten vreemde gaten in het deeg ter hoogte van Duivendrecht en Diemen. Geen idee waarom deze plaatsen geen onderdeel zijn van de stad die ze omringt.
‘Weesp welkom’ luidt de slogan die de positieve toon moet zetten. De Stopera ontvangt ‘Wesopa’ met open armen. Het laatste wat de stad zegt te willen is die mooie weilanden volbouwen. Maar als we het minst bevolkte stukje van dit nieuwe stadsdeel niet flink mogen bebouwen, wat schieten we er dan mee op? Weesp laat zich de liefde aanleunen omdat het de ‘middelen’ van Amsterdam wil. De gemeenteraadsverkiezingen waren een mooie peiling: voelt men zich Amsterdammer of Weespenaar? Weesp is het enige stadsdeel waarin de lokale partij – ‘Weesper Stadspartij’ – de grootste is geworden. Natuurlijk kost het even tijd om de geur van het nieuwe nest aan te nemen, maar laten we hopen dat het geen defensieve Fremdkörper blijft. Een stad in een stad is geen grappige Weespermop.
Weesp nu stadsdeel van Amsterdam. ‘De stad is een scheve pizza geworden’
