Jarenlang stond hypnotiseur Rasti Rostelli voor uitverkochte zalen. In 1995 had hij een eigen televisieshow. Twintig jaar later stopt hij met optreden. De coronacrisis belemmerde hem de draad weer op te pakken. Op het podium van theater De Omval in Diemen blijkt dat Rostelli de zaal nog steeds met gemak meeneemt naar zijn magische, humoristische wereld.
Voordat de show begint, vertelt Rostelli expliciet dat bovennatuurlijke krachten niet bestaan. Wat je ziet en doet bepaal jezelf. Zijn eerste act is eigenlijk een knipoog naar iedereen die hem van kwakzalverij beticht. Op de hand van een jonge vrouw uit het publiek kleeft een met water bevochtigd stukje foliepapier. Rostelli prent haar in dat het gloeiend heet is. Volgens critici omdat het water of de folie natriumhydroxide bevat, waardoor het bij aanraking oxideert. Voor de show doet het niet ter zake. Rostelli claimt geen waarheidsbevinding, hij biedt entertainment dat flirt met theater. Performer en publiek maken samen de show. In de tweede episode van zijn comebacktour wil hij zijn publiek iets anders leren. ‘Kijk niet te lang in de ogen van een vreemde, je verbrandt zomaar je hand.’ De zaal lacht en klapt. Wellicht heeft Rostelli voor de act de waarheid verteld. ‘Wie dit water drinkt, moet naar het ziekenhuis.’ Natriumhydroxide is een uitstekende ontstopper van de goot en lost prima op in water.
Grote mannen staan op om mee te doen aan het tweede experiment. De hypnotiseur heeft een sterke kracht nodig die hem optilt. De eerste keer houdt een gespierde veertiger Rostelli moeiteloos in de lucht. Die klus nogmaals klaren is lastiger. Als Rostelli tegen de man zegt dat hij duizend kilo weegt, krijgt die hem niet meer van de grond. Sceptici werpen tegen dat door een veranderde lichaamshouding, of een met de duimen op de onderarmen geplaatst drukpunt, het zwaartepunt verandert. Voor het publiek ligt het zwaartepunt op een amusante avond vol verwondering en daarin worden ze ruimschoots voorzien.
Het licht dempt en de spanning loopt op. Rostelli’s zicht is belemmerd door twee voor beide ogen geplakte rijksdaalders, Nederlandse geldstukken van voor het eurotijdperk. Een blinddoek maakt de opgave nog zwaarder. Zonder te weten waar hij en twee vrijwilligers zich op het podium bevinden prikt hij citroenen uit oogkassen. Met een zwaard doorklieft hij een citroen die hem wordt voorgehouden. Goochelaars die deze demonstratie ook opvoeren komen daar doorgaans mee weg bij critici. Rostelli, hij noemt zichzelf vooral entertainer en zakenman, leggen ze het vuur naar aan de schenen. Door hoe de munten en blinddoek zijn aangebracht en de magiër zijn hoofd naar achteren houdt, kan hij nog steeds zien. Het publiek ziet geen bezwaar en voelt zich thuis bij Rostelli’s voorstelling van illusionisme, fantasie én werkelijkheid.
Rasti Rostelli, eigenlijk Roland van den Berg (Oranjestad, Aruba, 1955) verhuist na de scheiding van zijn ouders naar Duitsland. Op zijn achtste wordt hij gedoopt om net als zijn klasgenoten communie te mogen doen. Hij ervaart het als een feest en blijft gefascineerd door de katholieke kerk tot die zijn vragen lastig vinden. Op zijn veertiende sluit hij zich aan bij de Jehova’s Getuigen die zijn vragen wel beantwoorden en hem overtuigen. Zijn moeder is al lid. De overstap blijkt een illusie. De Getuigen hebben een eigen interpretatie van het geloof en ervaren zijn kritische kijk als moeilijk. Hij stapt op, voelt zich verdreven. Nog steeds bestaat voor Van den Berg één God en één bijbel waarin je alleen kunt lezen wat er staat.
Na een opleiding radio/tv-technicus werkt Van den Berg voor Philips. Hij wil zelfstandig zijn en begint een restaurant dat uitgroeit tot een keten. Tijdens een bezoek aan zijn geboorte-eiland Aruba ontmoet hij de magiër Heroudini en legt zich toe op hypnose. Zijn leermeester komt niet opdraven voor een show en Van den Berg neemt zijn plaats in. Uit nood, hij heeft geen artiestenkleding, draagt hij een cape van zanger Randy Randall waarop in grote, glinsterende letters RR staat. Nog steeds hekelt hij de naam die hij toen verzon en buiten de optredens vermijdt: Rasti Rostelli.
Van den Berg wordt één van Europa’s bekendste hypnotiseurs en treedt in het begin vooral op om zijn droom waar te maken. Tijdens een koude winter in zijn jeugd beloofde hij zichzelf rijk te worden. Als zijn doel is bereikt geeft hij voorstellingen uit liefde voor het vak. Zijn beroep sterft uit. Met zijn terugkeer hoopt hij het ambacht niet verloren te laten gaan en een opvolger te vinden.
Van begin af aan is er controverse rondom Rostelli’s shows. In 1996 leidt dat tot de Rasti Rostelli-arresten. Op last van de gemeente weigeren theaters in Rijssen en Alkmaar hem een zaal te verhuren. Van den Berg wint het door hem aangespannen kort geding tegen de gemeente Rijssen, die in hoger beroep en cassatie gaat en beide keren verliest. De behoeftes van burgers wegen zwaarder dan die van de lokale politiek. Het Hof Amsterdam acht de beslissing in Alkmaar wel legitiem. Het door de gemeente beheerde theater weigerde geen voorstelling op grond van inhoud of beperking van de uitingsvrijheid.
Datzelfde jaar krijgt zijn carrière een droeve wending. Twee vriendinnen die een show in België bezochten en zich lieten hypnotiseren, misten na de voorstelling de bus. Noodlottig toeval werd ze fataal. Ze liepen naar hun vakantieadres en vielen onderweg in handen van seriemoordenaar en -verkrachter Marc Dutroux. Hoewel Van den Berg nooit verdachte is geweest in de zaak Dutroux, blijft zijn naam daar tegen wil en dank nog lang mee verbonden. Onterecht houdt de vader van een van de slachtoffers vol dat de ontvoering van zijn dochter valt te wijten aan de hypnose die voor het einde van de voorstelling al was uitgewerkt. Een pijnlijke situatie voor Van den Berg, die zelf kinderen heeft en als een vader voor de dochter van zijn vriendin zorgt. Hij scheidde op jonge leeftijd. Door een overvol werkschema zag hij zijn kinderen nauwelijks. In de Vlaamse krant Het Nieuwsblad vertelt Van den Berg hoe belangrijk het voor hem is dat hij een tweede kans kreeg een kind te zien opgroeien en bij te dragen aan de opvoeding. De grote voldoening hiervan is het enige dat hem echt gelukkig en tevreden maakt. Van den Berg denkt soms nog aan de Belgische vriendinnen en voelt mee met hun ouders.
Het podium in De Omval staat vol mensen die deelnemen aan de hoofdact. Wie hier de weg juist aflegt en echt wil, slaagt erin te stopen met roken en af te vallen. Alleen personen die zich Rostelli’s wensen eigen maken kunnen op de planken blijven. Onmogelijk iedereen voldoende te hypnotiseren. Een opmerkelijke openheid voor iemand die charlatan is genoemd. Tegengeluiden beweren dat hier de wet van grote getallen wordt toegepast. Nog geen tien procent van de deelnemers is bruikbaar. Dat zijn mensen met een hoog voorstellingsvermogen die makkelijk onder hypnose zijn te brengen en eerder geloven wat tegen hen wordt gezegd. Wat dit betreft beweren sceptici en Rostelli met andere woorden hetzelfde.
Anders dan soms gedacht is hypnose geen betovering, illusionisme of magie. Evenmin is het doorgestoken kaart of gespeeld. De gehypnotiseerde persoon raakt op aansturen van een ander zelf in een trance. Zelfhypnose is ook mogelijk. Sommige therapieën gebruiken hypnose om mensen in contact te brengen met hun onderbewustzijn. Hypnotherapeuten geloven dat daar alle kennis en middelen zijn om de persoon verder te helpen. De show- of toneelhypnose van Rostelli is hoofdzakelijk bedoeld voor vermaak.
Een zorgvuldige selectie en tests waarbij de deelnemers hun armen omhoog laten zweven en citroenen eten terwijl ze veronderstellen dat dit perziken zijn, bepalen in hoeverre iemand geschikt is voor deelname aan het hoogtepunt van de avond. Uiteindelijk blijven vijf deelnemers over die lijken te zijn overgeleverd aan Rostelli’s wil. Ze slapen op commando van een vingerknip en ontwaken als hij in hun ogen blaast. Als ze de zaal inkijken, lijkt iedereen ontkleed. Ze schateren om een lachfilm die even later veranderd in horror. Alleen zij zien wat onder de voor hen neergelegde handdoek gebeurt, kabouters werken daar keihard aan een x-rated filmproductie. Een beeldschone jonge vrouw imiteert Michael Jackson met voortreffelijk danswerk. De zaal moedigt haar aan en swingt mee. Tot slot verandert een twintiger in een menselijke plank waar Rostelli even op staat en vanaf springt voor hij het einde van de avond inluidt.
Fantasie, feit, fictie, werkelijkheid of bedrog. Ongetwijfeld ligt de werkelijkheid ergens in het midden. Dat blijft het geheim van de smid. En zo hoort dat ook. Zeker is dat het publiek in Theater de Omval een geslaagde avond had en Rastelli’s formule na drie decennia nog altijd als een huis staat.
Dit najaar treedt Rasti Rostelli overal in Nederland op. Zaterdag 4 november geeft hij een voorstelling in Sociaal Cultureel Centrum De Bolder in Monnickendam. Voor tickets en meer info: https://rastirostelli.nl/
Publiek voelt zich thuis bij Rasti Rostelli’s illusionisme, fantasie én werkelijkheid
