De kop van Java-eiland wordt een stadspark, in combinatie met de nieuwe brug naar Amsterdam-Noord een rust- en ontmoetingsplek voor alle Amsterdammers. Wethouder Eric van der Burg (Ruimtelijke Ordening, VVD) en Maarten Kloos, voorzitter van de Adviescommissie Kop van Java-eiland, over een uniek huwelijk tussen een park en een brug.
In een tijd dat er in Amsterdam duizenden woningen bij moeten komen, kiest de gemeente Amsterdam ervoor om de kop van Java-eiland onbebouwd te laten en er een stadspark van te maken. Is dat niet vreemd?
Van der Burg: “Ik heb jarenlang gedacht: we bewaren de kop van Java-eiland voor een soort Sydney Opera House. Het is echter de vraag of de stad daarop zit te wachten. Amsterdam telt al zoveel fantastische gebouwen. Waar wel behoefte aan is, is aan meer groen. Ook als je een stadsmens bent, wil je die verbinding met de natuur. Of je nu in het weekend naar je volkstuin gaat, of naar de caravan op Bakkum. Onze parken zijn ook de longen van de stad. Vondelpark, Rembrandtpark, Westerpark, ze puilen allemaal uit. Mensen vinden het fijn om daar te recreëren. Of ze nu barbecueën, hardlopen of chillen met vrienden of vriendinnen.”
Kloos: “De afgelopen jaren heeft onze commissie tal van ontwerpen beoordeeld van gebouwen die op de kop zouden kunnen komen. Daar zaten goede ontwerpen tussen, maar onze inzichten zijn gaandeweg veranderd. Als je kijkt wat er allemaal is gebouwd de laatste jaren, het Paleis van Justitie, de uitbreiding van het Centraal Station, beeldbepalende gebouwen zoals Eye en het Muziekgebouw. We zeiden tegen elkaar: als links en rechts de gebouwen omhoog schieten, laten we het hier dan rustig houden. Dat maakt deze locatie straks uniek. Ja, Amsterdam wil meer groen in de stad. Dan gaat het niet alleen over de postzegelparkjes die overal worden aangelegd, maar ook om een groot stadspark zoals dit. De kop van Java-eiland heeft een omvang van drie voetbalvelden. Het wordt dus geen ‘parkje’, zoals ik sommige mensen heb horen zeggen.”
Het is de bedoeling dat de aanlanding van de nieuwe fiets- en voetgangersbrug naar Amsterdam-Noord op de kop van Java-eiland komt. Hoe verhouden park en brug zich straks met elkaar?
Van der Burg: “De brug speelt een cruciale rol. Die zorgt ervoor dat Noord dichter bij de stad komt. Hiermee verbinden we Noord met de rest van de stad voor voetgangers en fietsers. Die verbinding komt hier, op de kop van Java-eiland. Wat is er dan mooier om van de plek waar twee werelden elkaar raken, een plek van rust en ontmoeting te maken.”
Als alles volgens plan verloopt, begint de bouw van de brug in 2021. Pas daarna kan het definitieve ontwerp van het park gerealiseerd worden. Wat gebeurt er tot die tijd met de kop van Java-eiland?
Van der Burg: “Het wordt een festivalvrij park. We gaan dus niet een paar grasvelden neerleggen, zodat we nog snel een aantal leuke feesten kunnen organiseren. De woorden die bij dit park horen, zijn niet dansen, feesten en festival, maar stilte en ontmoeting. We gaan het park ontdoen van drukte, het wordt een oase midden in het IJ. Daar beginnen we reeds vandaag mee.”
Mooie plannen, maar ondertussen onderhandelt de gemeente Amsterdam met Rijkswaterstaat en met de provincie over de voorwaarden waaraan de brug moet voldoen.
Van der Burg: “Het IJ is de drukste verkeersroute voor de binnenvaart in Nederland. We moeten ervoor zorgen dat de schepen zoveel mogelijk kunnen doorvaren. Daarom komt er een kanaal, het Jakartakanaal. Dat scheidt de kop van het Java-eiland van de rest van het eiland. Dat kanaal wordt onderdeel van de staande-mastroute. Alles met een mast hoger dan vier meter vaart daar straks doorheen. Die gaan niet onder de brug door. Verder willen we een brug met de hoogte van vier lege containers. Met die hoogte wordt de binnenvaart niet belemmerd. Volgens mij komen we daarmee tegemoet aan alle bezwaren.”
San Francisco heeft de Golden Gate Bridge, dichter bij huis heeft Rotterdam de Erasmusbrug. Wordt de nieuwe brug net zo’n eyecatcher voor Amsterdam?
Kloos: “Wat ons betreft wel. Ons voorstel is ook om de beste bruggenbouwers, zowel uit Nederland als de rest van de wereld, aan het werk te zetten voor het allermooiste ontwerp.”
Van den Burg: “Dit is niet een brug op zomaar een plek in Nederland, dit wordt dé brug op dé plek in Nederland. Een brug waarvan je meteen denkt als je die ziet: Amsterdam! We willen een prachtig stadspark en een prachtige brug. Volgens mij willen meer mensen dat, want tot nu toe reageert iedereen enthousiast.”