Bij de landelijke verkiezingen van 29 oktober 2025 is woningnood een van de grote thema’s. Voor de regio Amsterdam denkt men aan een nieuwe stad op de grens van het Markermeer en IJmeer. Zijn we ziende blind voor ruimte die in Amsterdam op het droge ligt?
Vooral D66 weet de aandacht op zich te vestigen met tien nieuwe steden verspreid over Nederland. De Amsterdamse woningnood willen de democraten oplossen met ‘IJstad: een nieuwe stad voor Nederland’. Dit plan behelst 60.000 woningen voor meer dan 126.000 inwoners. De stad moet verrijzen op nog op te spuiten nieuw land aan de westkant van Almere, een soort extra schil om Almere Poort en Pampus. Het doet denken aan het twintigste-eeuwse plan van de Markerwaard. Rond 1980 besefte de Nederlandse regering echter geen grondgebrek te hebben – we stopten de plannen voor het inpolderen van het Markermeer.
Peperduur
Nu haalt D66 het weer tevoorschijn. Met de beste bedoelingen wellicht, want er wordt ook geïnvesteerd in natuurherstel en infrastructuur. IJburg zou dan eindelijk de zo gewenste IJmeerverbinding krijgen. Helaas is het plan peperduur. Schattingen komen uit op twintig miljard euro zonder dat er een huis is gebouwd. Ander nadeel is dat de afstand tot Amsterdam zo’n 15 kilometer bedraagt. Dat is zelfs op een windstille dag geen fietsafstand. Er komt voor dat geld ook een nieuwe autosnelweg aan de zuidoostkant van Amsterdam. Maar met 126.000 nieuwe forenzen blijft dat dan de trechter waar nu al elke dag file staat. De hoofdstedelijke woningnood gaat het niet oplossen. Amsterdamse woningzoekenden wonen liever in Amsterdam dan in Almere. Bij voorkeur op fietsafstand, dus maximaal op zo’n tien kilometer van de Dam.
Ruimte is er
Het D66-plan suggereert dat de ruimte in of direct rondom de hoofdstad goed is bestudeerd. Kennelijk vond men geen hectare bouwgrond. Maar mijn eigen analyse van de ruimtelijke situatie en stedelijke gronden in en om Amsterdam leidt tot een andere uitkomst: er is wél plek voor zestigduizend woningen. Even los van het nodeloos op de pauzestand gezette Havenstad (zeventigduizend woningen), ligt er veel loze ruimte aan de noordkant van de stad. In Amsterdam-Noord woont een goeie tien procent van de inwoners op ongeveer een derde van het hoofdstedelijk grondgebied. Er is daar dus sprake van een lage dichtheid. Dit geldt in nog sterkere mate voor de direct aan Amsterdam grenzende noordelijke gemeentes. De zuidkant van Waterland – met plaatsen als Landsmeer en Oostzaan – en de zuidzijde van de Zaanstreek zijn vergeleken met Amsterdam zeer dunbevolkt. Ze liggen op slechts vijf tot tien kilometer van de Dam. Dichterbij dan Zuidoost of Weesp – en véél dichterbij dan Almere-IJstad.
In Amsterdam-Noord binnen de ring liggen de lege hectares er al decennia desolaat bij. Waar de A10 in de rest van Amsterdam aan twee kanten stijf bebouwd is, toont de Ring Noord over meer dan tien kilometer onbebouwde taluds aan beide zijden. De ringwegzone van Noord is unheimisch. Die miljarden kunnen we beter uitgeven aan het verstedelijken, sociaal veilig en beter bereikbaar maken van Amsterdam-Noord. Hou op over nieuwe Almeres, verlos Amsterdam gewoon van non-descripte overgangsgebieden met urbaan griezelgroen. Om met D66 te spreken: het kan wél.
