Van mooimakerij kan je architect Ton Venhoeven niet beschuldigen. Veel architecten zijn bezeten van orde en logica. Constructies worden gerangschikt langs de liniaal, gevels worden met gevoel voor ritmiek gecomponeerd aan de hand van de gulden snede.
Venhoeven kent de gulden snede niet. Wil hem niet eens kennen. Voor ritmiek is hij allergisch. Als een ritme dreigt te ontstaan zal hij het snel onderbreken. Ik verdenk hem van een fascinatie voor Star Wars. Dat zou de futuristische vormgeving van veel van zijn gebouwen verklaren. Net zoals bij een ruimtestation staan gevels niet recht maar schuin. Hij is het tegenovergestelde van de blokkenstapelaar. Hij werkt vanuit een scenario: een gebouw is de verbeelding van een verhaal.
Sommige gebouwen zijn op het randje van lelijk. Zoals de vijf onheilspellende woongebouwen, ingeblikt in zilverkleurige golfplaat, aan de rand van de half-ondergrondse tramhalte Rietlandpark. De gebouwen zijn vormgegeven als hoofden, met een schuin teruglopende gevel als voorhoofd en gaten op de plaats van de ogen. Zoals de beelden op Paaseiland staan ze met hun gezicht dezelfde kant op gericht.
De Jan Schaeferbrug beschouw ik als zijn beste werk. Hij had ook wel geluk: iemand was op het briljante idee gekomen om de brug dwars door Pakhuis de Zwijger heen te steken. Hierdoor ontstaat een Star Wars/ Armageddon-achtig beeld waarbij een futuristische brug met de kenmerken van een reptiel en een ruimtestation samenkomen met een robuust pakhuis dat het havenverleden van het gebied symboliseert. Het gat in het pakhuis is ruw, met een sloophamer gemaakt en zo gelaten. Fantastisch!
Om met de brug op het gat in het pakhuis aan te komen is de brug laag gehouden. De constructie is verborgen in de vorm: vakwerkliggers liggen als spieren onder de huid van het reptiel. Er is heel goed nagedacht over het functioneren van de brug: voetpaden en fietspaden komen aan op de kades vlak onder de brug. De oprit voor autoverkeer is compact neergelegd zodat de infrastructuur niet te veel ruimte inneemt. Gebouwen staan vlak langs de brug en de weg, waardoor de intieme sfeer van Java-eiland intact blijft. Dit is een heel goede brug, hopelijk een inspiratiebron voor toekomstige bruggen over het IJ.
Jan van van Erven Dorens geeft sterren, 5 deze keer. *****