In de jaren zestig en zeventig arriveerden de eerste Spaanstalige migranten in Amsterdam, vaak aangetrokken door werk in de fabrieken of de scheepvaart. Deze migranten vormen een onzichtbare laag in zowel de geschiedenis als het huidige Amsterdam. In het hart van de stad, bevindt zich Casa Migrante, die al meer dan 60 jaar een toevluchtsoord biedt aan Spaanstalige migranten. Geen overbodige luxe, zo blijkt. Toos Beentjes, pastoraal en sociaal werker: “Meestal als er problemen zijn, weten mensen ons te vinden.”
Toos heeft in haar jarenlange betrokkenheid bij Casa Migrante talloze verhalen gehoord. Met de publicatie van het boekje Ons Verhaal komt dan ook op 15 december een verzameling van persoonlijke getuigenissen van Spaanstalige migranten in Amsterdam tot leven. “Het bijzondere aan deze gemeenschap is dat het geen homogene groep is,” legt Beentjes uit. “We hebben mensen uit negentien verschillende landen, van Colombia tot Spanje en van Mexico tot Uruguay. Wat hen bindt, is de Spaanse taal. Dat creëert een gevoel van saamhorigheid, ondanks de verschillen in hun verhalen.”
Casa Migrante, opgericht in 1969, werd opgezet om Spaanse gastarbeiders te ondersteunen die in de jaren zestig en zeventig naar Amsterdam kwamen. De wijlen oprichter, pater Theo Beusink, kwam op straat Spaanstalige mensen tegen terwijl hij Spaans studeerde. Het inloophuis speelde al snel een cruciale rol in het helpen van deze groep zich staande te houden in een onbekende omgeving.
Onzichtbare laag
“De Spaanse en Latijns-Amerikaanse cultuur ligt Nederland wel. Denk aan de vele Mexicaanse restaurants en de Argentijnse tango. Toch voelen veel Spaanstaligen zich onzichtbaar. Dat komt deels omdat ze geen eenduidige groep vormen. In discussies over integratie hoor je vaak over Turken en Marokkanen, maar Spaanstaligen blijven onder de radar. Dat heeft een voordeel: ze krijgen geen negatieve etiketten opgeplakt, maar het maakt hen ook kwetsbaar omdat hun problemen niet worden gezien.”
De migranten die bij Casa Migrante aankloppen, lopen vaak tegen dezelfde problemen aan als de eerste gastarbeiders. “De Nederlandse bureaucratie. Het inschrijven bij een gemeente, het aanvragen van toeslagen of het begrijpen van arbeidsrechten zijn een enorme uitdaging. Vooral voor mensen die net zijn aangekomen kan het overweldigend zijn. Soms worden we zelfs vanaf Schiphol gebeld: ‘ik ben iemand tegengekomen die zei dat ik bij Casa Migrante terecht kan.’”
Veilige haven voor vrouwen
Een belangrijk onderdeel van Casa Migrante richt zich op de ondersteuning van vrouwen. “Huiselijk geweld komt helaas veel voor,” vertelt Toos. Dit probleem speelt vaak in situaties waarin culturele verschillen en afhankelijkheidsrelaties een rol spelen. Een vrouw die naar Nederland verhuist voor de liefde, bevindt zich soms in een geïsoleerde positie. Ze kent de taal niet, heeft geen netwerk en is afhankelijk van haar partner. “Sommige mannen doen zich tijdens een bezoek aan Latijns-Amerikacharmant voor, maar eenmaal hier kan de situatie omslaan. Dan zien we vrouwen die niet naar buiten mogen of niet geregistreerd worden.”
Casa Migrante biedt deze vrouwen een veilige haven en praktische hulp. Er is een speciale vrouwengroep die themabijeenkomsten organiseert, bijvoorbeeld over huiselijk geweld. Daarnaast werkt een psychologe nauw samen met de organisatie om deze vrouwen te ondersteunen. Toos benadrukt dat tijdige hulp cruciaal is. “In Amsterdam weten mensen ons vaak op tijd te vinden. Maar we krijgen ook wel eens e-mails van kwetsbare vrouwen in kleine dorpen. Daar loopt het vaak uit de hand voordat er hulp wordt gezocht.”
Geen EU-paspoort
Toos maakt zich zorgen over een specifieke groep: migranten zonder EU-nationaliteit die via Spanje naar Nederland komen. Vaak hebben zij in Spanje een verblijfsvergunning gekregen, maar door de economische situatie daar hopen ze in Nederland een betere toekomst te vinden. “Deze mensen komen hier met het idee dat ze mogen werken, maar worden gezien als toeristen. Ze hebben alles achtergelaten en teruggaan is vaak geen optie meer.”
Volgens Toos is dit een van de meest kwetsbare groepen, omdat zij tussen wal en schip vallen. Casa Migrante probeert hen zo goed mogelijk te ondersteunen, maar de beperkingen van de Europese wetgeving maken het moeilijk. “Het toont aan dat de Europese Unie minder verenigd is dan het lijkt.”
Casa Migrante als vangnet
Casa Migrante biedt een breed scala aan ondersteuning. “We zijn een inloophuis waar mensen terechtkunnen met vragen over huisvesting, werk of juridische zaken,” legt Beentjes uit. “Maar we zijn ook een plek voor ontmoeting. Mensen kunnen hier een potje domino spelen, een kop soep eten of gewoon een praatje maken. Bij ouderen gaat het vaak om eenzaamheid en de behoefte aan communicatie in hun moedertaal. Onze bezoekgroepen komen bij mensen thuis of in verzorgingstehuizen om dat te doorbreken.”
Daarnaast biedt Casa Migrante taallessen, zowel Nederlands als Engels. “Engels is belangrijk voor migranten die in onzekerheid leven over hun toekomst,” zegt Beentjes. “Het houdt hen mentaal actief en biedt perspectief, zelfs als ze uiteindelijk niet in Nederland kunnen blijven.” Wat Casa Migrante uniek maakt, is het thuisgevoel dat het biedt. “Casa betekent niet voor niets ‘huis’,” zegt Toos. “Het gaat erom dat mensen mogen zijn wie ze zijn, zonder te hoeven uitleggen waar ze vandaan komen of naartoe gaan.”
Oefenplek voor de samenleving
Onder de vrijwilligers zijn verschillende nationaliteiten en verhalen. “Soms denk ik dat we, zonder dat te beseffen, een soort oefenplek zijn voor hoe je met elkaar omgaat in de maatschappij. Het maakt niet uit welke achtergrond je hebt, welke studie je hebt, samen kunnen we ervoor zorgen dat Casa Migrante blijft draaien en iedereen die een steentje bijdraagt maakt het mogelijk. Zo zou het moeten zijn in de samenleving.”
Verankerd in AmsterdamDit verhaal is onderdeel van de serie Verankerd in Amsterdam, een samenwerking tussen Mediagroep Amsterdam en de Gemeente Amsterdam en onderdeel van 750x Amsterdam. 750 Amsterdamse verhalen worden samengebracht onder één digitaal dak. amsterdam750.nl/verhalen
Een brug tussen werelden: Casa Migrante in Amsterdam
