Wat je meemaakt als je weet dat je dood gaat. En hoe dat is voor je naasten. Daar gaat Brozer over, een film over vier zussen, van wie er een – ‘Muis’ – ongeneeslijk ziek is. Het is een fictiefilm, maar met elementen uit het leven van IJburger Leonoor Pauw (56), actrice en schrijfster. Niemand weet waar het eindigt. Maar het wordt een ‘prachtfilm, met veel humor’, over afscheid nemen op een manier die je eigenlijk nooit ziet.
Leonoor zit tegenover me aan tafel. Krachtig, niet broos. Een beetje brozer misschien als ze hoest, af en toe. Ze is ongeneeslijk ziek. “Die film móet er komen,” zegt ze. “De meeste films gaan over de succesverhalen. Over vrouwen die beter worden, ‘de wedstrijd’ kanker winnen.” Ze kijkt me indringend aan. “Maar er gaan echt veel vrouwen gewoon dood.”
De zussen van ‘Muis’ worden vertolkt door Adelheid Roosen, Marnie Blok en Lieneke le Roux. Alle vier reageren ze anders op de gebeurtenissen, elk met eigen emoties. “Eén zus bijvoorbeeld, doet net of het er niet is. Zo gaat dat echt! Ik heb pas de eerste veertig minuten materiaal gezien en ik heb een paar keer ontzettend moeten lachen.”
Ze speelden al eerder samen. In 1997 wonnen deze actrices een Gouden Kalf voor hun rol in Broos, een film over familiebanden. “We wilden altijd nog een vervolg maken, maar het kwam er niet van.” Tot Leonoor anderhalf jaar geleden te horen kreeg dat ze uitgezaaide borstkanker had. “Nu, zeiden ze. En ik dacht: ik moet het maar doen. Een mooi document maken, waar ik waarschijnlijk meer aan heb dan aan een vette chemo.”
De crew van weleer kwam bijeen, en iedereen deed het voor niks. Maar zo kunnen we niet doorgaan, dacht Leonoor. Ze richtte www.brozer.nl op, en de stichting Ongeremd Delen. Dankzij donaties konden de eerste scènes worden gedraaid.
Ook extern werd financiering aangevraagd. Onder andere bij Pink Ribbon. “Zij wezen ons verzoek af, want ‘ze doen niks met toneel of film’. Snap jij dat, met zeven miljoen op de bankrekening? Gelukkig krijgen we wel geld van de VPRO, en het Cobo- en Filmfonds. Dat is geweldig.”
Zeven jaar geleden had Pauw ook al kanker. Ze genas toen en pakte het leven weer op. “Ik heb er nooit meer aan gedacht. Dat het terug kon komen, onbegrijpelijk. Veel mensen denken dat leven maakbaar is, maar dat is niet zo. Dat probeer ik de kinderen (Leonoor leeft samen met acteur George van Houts en hun twee dochters, red.) nu te leren: je moet leren omgaan met dingen die anders lopen dan gedacht.”
Pauw glimlacht. “Behalve een lichamelijk proces, is het dus ook heel geestelijk. Je doorloopt allemaal fases.” Ze denkt aan de periode waarin ze het nodig vond om alles tegen iedereen te zeggen. “Kwam ik Herman Koch tegen, dan riep ik: je eerste boek was geweldig, je tweede niet. Of bij de bakker: die oven staat verkeerd, hoor. Op een dag zei mijn dochter: mam, weet je wel dat je de hele tijd van alles tegen iedereen roept? Verrek! Grappig, dat doe ik inderdaad. In de film komt zo’n scene terug.
“Weet je dat je als je kanker hebt e-mails krijgt van ‘natuurgenezers’? Ik kan jou beter maken, schrijven ze. Zo gemeen! Dat moet ook in de film. En ook dat er steeds bloemen bij je worden thuisbezorgd. Het is goed bedoeld, maar dat wil dus je niet. Je wilt dat het ‘normaal’ is, geen sterfhuis.”
“Nu we geld hebben, kunnen we mooie beelden maken.” Ze wil nog iets met een taxus, de ‘venijnboom’. “Het zaad in de besjes is puur gif, maar wordt wel verwerkt in sommige cytostatica. De boom staat daarom niet alleen voor de dood, maar ook voor langer leven. Dan denk ik: ergens moet toch een heel bos staan van die bomen, voor al die medicijnen? Dat soort fantasieën kan ik nu laten gaan. Het is helend om daarmee bezig te zijn.”
Het mooiste stuk van de film tot nu toe, vindt ze zelf, is de dansscène. “Je ziet mij, in een rode jurk, met mooi licht op salsamuziek dansen. Na een paar minuten ben ik buiten adem, krijg ik helse pijn. Die scène vond ik heel moeilijk om terug te zien. Maar het is goed dat het erin zit. In die beperkingen moet je ook lol zien te vinden.”
“We weten nog niet waar de film naartoe gaat. Ik heb er wel een beeld bij. Het heeft te maken met de waarom-vraag. Waarom zoveel vrouwen?” Een zucht. “Ik hoop dat de mensen zien dat het ook iets moois kan brengen. Dat je uit het gegeven dat je dood gaat, ook vreugde en verdieping kunt halen.”
Brozer komt op tv en in de bioscoop. Wanneer? Hou deze krant en de website www.brozer.nl in de gaten.
Door Linda van den Dobbelsteen
Leonoor Pauw wil via haar stichting Ongeremd Delen ook graag andere professionele kunstenaars die getroffen zijn door kanker de kans geven hun ziekte vorm te geven. Donaties zijn meer dan welkom. Kijk voor meer informatie, en ook voor filmfragmenten op www.brozer.nl.
Foto:
De actrices van Brozer, v.l.n.r.: Leonoor Pauw, Marnie Blok, Lieneke le Roux en Adelheid Roosen.