Wishful Singing brengt kunstwerk van Charlotte Salomon tot leven
Hoe houd ik me staande in een steeds complexer wordende wereld? Met ensemble Wishful Singing, But What About en bariton Florian Just
Maandag 29 september 2025 staat de opera Charlotte Salomon – Leben? oder Theater? in De Kleine Komedie. De productie van Wishful Singing, ensemble But What About en bariton Florian Just gaat daarna op tournee door Nederland. Het indringende kunstwerk van Charlotte Salomon (1917–1943) wordt tot leven gebracht in een combinatie van schilderijprojecties, zang en spel. Nieuwe muziek van Steven Kamperman en een libretto en regie van Annechien Koerselman vullen Charlottes eigen teksten en aanwijzingen aan tot een meeslepende, tragikomische voorstelling.
“Grote thema’s als oorlog en klimaatcrisis leiden bij veel mensen tot gevoelens van machteloosheid,” zegt Marjolein Stots van Wishful Singing. “Tegen die achtergrond is het verhaal van Charlotte krachtig en hoopgevend. Alles wat zij meemaakte, gebruikte ze als brandstof voor haar meesterwerk. Ze laat zien hoe creativiteit en zelfexpressie houvast kunnen bieden, zelfs in de donkerste tijden.”
Charlotte Salomon en Leben? oder Theater?
Charlotte groeide op in een Duits-Joods milieu in Berlijn. Na de machtsovername in 1933 kon ze haar studie aan de kunstacademie bijna afronden. In 1939 vluchtte ze naar Zuid-Frankrijk. Daar werd ze geconfronteerd met een familiegeschiedenis vol zelfdoding, waaronder die van haar moeder. “Ofwel maak ik ook een eind aan mijn leven, ofwel ik onderneem iets heel bijzonders,” hield ze zichzelf voor. Ze koos voor dat laatste en creëerde in een explosie van creativiteit bijna 800 gouaches, voorzien van teksten en muzieknotities. Zo herschiep ze haar eigen leven in beelden en verhalen.
Wandelen in de schilderijen
De zangeressen van Wishful Singing vertolken Charlotte en haar vrouwelijke familieleden, bariton Florian Just haar mentor, en de musici van But What About de figuren van grootvader, vader en oorlog. Een selectie van 100 gouaches wordt levensgroot als video gepresenteerd. “Wij wandelen in de schilderijen en daarmee ook in het leven van Charlotte,” aldus Stots. “Salomons gouaches zijn zo dynamisch, dat ze voor mij schreeuwen om een levende, multidimensionale uitvoering. Het is heel bijzonder om haar werk op deze manier tot leven te zien komen.”
Bitterzoete muziek
Kampermans ‘bitterzoete’ compositie verwerkt tal van muzikale citaten die Charlotte zelf noteerde, van Beethoven, Von Weber en Schubert tot Kurt Weill. Uitgelaten en aangrijpende passages wisselen elkaar af, waardoor een rijk muzikaal weefsel ontstaat.
Wereldwijde erkenning
Charlotte werd in 1943 in Auschwitz vermoord, slechts 26 jaar oud. In 1947 vonden haar ouders haar ‘Gesamtkunstwerk’. Sindsdien geldt Leben? oder Theater? als een van de belangrijkste autobiografische documenten van de twintigste eeuw. Het inspireerde films van Frans Weisz, een roman van David Foenkinos, en tentoonstellingen in o.a. het Stedelijk Museum Amsterdam en het Centre Pompidou. Charlottes gouaches worden nog altijd wereldwijd geëxposeerd.
