75 jaar Fokker-orgel
Op 19 oktober vieren we het 75-jarige bestaan van het Fokker-orgel met een jubileumconcert. Vaste organist Ere Lievonen, de gedreven toetsenist Anne Veinberg en de uitmuntende violisten Jellantsje de Vries en Natálie Kulina spelen een dwarsdoorsnede van het rijke en markante repertoire van het 31-toonsorgel in verschillende stijlen en uit verschillende tijdsperioden in de Kleine Zaal van Muziekgebouw aan ’t IJ. Voor nieuw publiek is dit concert een leuke eerste kennismaking met het atypische instrument.
Het Fokker-orgel en het 31-toonssysteem van Christiaan Huygens
In 1691 al beschreef de beroemde natuurkundige Christiaan Huygens een toonsysteem waarbij het octaaf in 31 tonen is verdeeld in plaats van de gebruikelijke twaalf. Huygens’ zoektocht om van toonsoort te kunnen wisselen binnen de 16de- en 17de-eeuwse middentoonstemming inspireerde ruim 250 jaar later Adriaan Fokker – ook natuurkundige – tot de bouw van een eigen orgel door de firma Pels. In 1950 werd zijn revolutionaire 31-toonsorgel werkelijkheid, waarna het bijna 50 jaar in de aula van het Teylers Museum heeft gestaan. Maandelijks werden er concerten op gespeeld, totdat het in 1999 moest wijken voor een verbouwing. Na een periode van stilte vond het volledig gerestaureerde en gemoderniseerde Fokker-orgel een nieuw thuis in de Kleine Zaal van het Muziekgebouw aan ’t IJ. Sindsdien floreert het instrument als nooit tevoren en zijn er vele nieuwe werken voor gecomponeerd door zowel jonge als gevestigde componisten.
Op het programma staan stukken van Henk Badings en Anton de Beer, beide voor twee violen en archifoon (een elektronisch 31-toonsorgel) die nu op het Fokker-orgel worden gespeeld. Deze stukken vertegenwoordigen de tijd in het Teylers Museum. De Beer bespeelde als organist lange tijd het Fokker-orgel in Haarlem en Badings schreef in die tijd relatief veel 31-toonswerken, waaronder een aantal sonates voor het illustere vioolduo Bouw Lemkes en Jeanne Vos die meerdere malen optraden in het museum. Daarnaast zal er briljante chromatische oude muziek in middentoonstemming van Jan Pieterszoon Sweelinck klinken, naast een gewiekst maar sfeervol modern stuk voor Fokker-orgel en laptop solo van Klaas de Vries, en het monumentale werk Hilbert’s Hotel van Rozalie Hirs voor Fokker-orgel en elektronica dat geheel door laptop wordt aangestuurd. Toetsenist Anne Veinberg zal aanschuiven voor het korte en harmonische Spring scram van Lauri Supponen voor quatre-mains op het orgel. Ook klinkt er een première van het opdrachtwerk dat Ere Lievonen, sinds 2009 organist van het Fokker-orgel, speciaal voor vandaag heeft gecomponeerd. Een feestelijk concert, dat laat horen wat het Fokker-orgel 75 jaar na zijn geboorte nog altijd zo bijzonder maakt.
Website: https://www.muziekgebouw.nl/nl/agenda/75-jaar-fokker-orgel-fwfc
