Oostelijk Amsterdam is een broedplaats voor schrijvers, muzikanten, kunstenaars en ander talent. In de jas praten zij over hun werk, hun leven en hun inspiratie.
Acteur en regisseur Mark Rietman (1960) bijt het spits af. Op dit moment staat hij in het theater met het stuk Gekluisterd. Hij speelt de rol van een gestoorde vader, die zijn vrouw en dochter inmetselt. Een rol die hij nog voorbereidde in zijn woning op IJburg, voordat hij twee maanden geleden naar de binnenstad verhuisde.
Waarom ben je weggegaan van IJburg?
“Onrust. In het laatste huis waar ik woonde was ik weinig aanwezig. Ik zag mezelf op een gegeven moment ’s nachts steeds weer dat enorme end over die brug naar huis fietsen.” Hij lacht: “En natuurlijk altijd tegenwind. Ik dacht: Ik wil wel weer eens in de stad wonen. Ik heb zes jaar op IJburg gewoond, op drie verschillende plekken: ik begon net na mijn scheiding op de Erich Salomonstraat, vervolgens vertrok ik naar de IJburglaan en daarna ging ik weer terug naar een andere woning op de Erich Salomonstraat – het huis op de IJburglaan was te groot voor mij alleen. In het begin vond ik IJburg spannend, zo’n zanderige plek, het had iets pionierderigs. Maar nu is het tijd voor iets anders. Dat is misschien ook wel acteurseigen: ik zie veel acteurs die in hun leefsituatie altijd iets kampeerderigs houden, oftewel: wonen in een staat waarin je altijd je koffer kan pakken.”
Waar komt dat gevoel vandaan?
“Hij haalt zijn schouders op. “Als ik het antwoord had… Het past misschien wel bij het acteursberoep: grillig, onregelmatig. Ik heb overal in Amsterdam gewoond: Als kind in Osdorp en Amsterdam-Noord, later in een antikraakpand bij het Vondelpark, in de Pijp, aan de Nieuwmarkt, op IJburg en nu op de Laagte Kadijk in het centrum. Ik verhuis makkelijk. Ik ben hoe dan ook weinig gehecht aan de ruimte waarin ik leef.”
Ruimte speelt in je nieuwe stuk Gekluisterd een grote rol.
“Inderdaad, de ruimte in het stuk is zeer beperkt. Het gaat over een vader die zijn zieke dochter heeft ingemetseld in een klein kamertje in huis. Het stuk speelt zich letterlijk op en rond een bed af. Zij (Sophie van Winden) ligt op dat bed en ik wentel eromheen. De vader is heel agressief. Gek word je van elkaar in zo’n beperkte ruimte. Het is niet alleen een heftig stuk om te zien, maar ook een heftig stuk om te spelen. Tijdens de repetities zat ik zes weken met een toen voor mij nog onbekende collega in die ruimte. Technisch is het ook heel lastig, want je hebt weinig mogelijkheden in een ruimte waar je voortdurend iets rondom dat bed moet doen, wat ook nog eens goed zichtbaar is voor het publiek.
Tien jaar geleden wilde je bijna stoppen met acteren, maar tijdens de laatste voorstelling bedacht je je. Je zei dat het je makkelijker afging je eigen ervaringen en emoties in het stuk te stoppen.
“Ik verloor een soort strengheid. Omdat het mijn laatste voorstelling was, kon ik meer ontspannen spelen. Daarna ging ik beter acteren. Ik ging vrijer met het materiaal, de teksten om.”
Welke emoties en ervaringen boor je aan voor de rol van gestoorde vader in Gekluisterd?
“De vader draagt een verschrikkelijk verhaal met zich mee. Als de dochter zegt: “Maar papa, vertel eens wat er allemaal gebeurd is in je leven?” slaat de angst toe. Dat reageert hij af op zijn dochter. Ik herken dat bijvoorbeeld van mijn eigen vader. Hij had een baan die net iets boven zijn niveau was, net iets te moeilijk was. Op zijn werk hield hij zich in, maar thuis niet. Hij reageerde het af op zijn gezin. Je leert veel van hoe mensen zijn door je in ze te verdiepen, door situaties te spelen. Daarmee wil ik overigens niet zegen dat ik één op één mijn vader speel.”
Welk personage past bij de jas die je draagt op de foto?
“Ik denk een schrijver, een intellectueel, een loner. Die jas valt op. Zelf zou ik ‘m niet dragen. Ik heb de neiging tegen de wand weg te vallen. In mijn privéleven heb ik geen flamboyante kledingstijl. Ik draag genoeg rare kleding op het toneel.”
Op de Erich Salomonstraat kijkt Rietman of er nog post in zijn oude brievenbus zit. Vervolgens kijkt hij in een autoruit hoe de lange bruine leren jas hem staat. Hij lacht: “Ik vind hem toch wel mooi. Mag ik hem hebben?”
Nee dus.
Paspoort
Naam: Mark Rietman
Beroep: acteur, regisseur
Geboren: 1960
Bekend van: o.a. Pleidooi, Oud Geld, Vuurzee (televisie); Het Nationale Toneel: Geslacht, Driestuiveropera (theater)
Nu te zien: tot en met 29 oktober in het Compagnietheater Amsterdam, daarna tot en met 12 november in het NT Theater Den Haag
Door Dieuwertje Mertens