Een vrouw kijkt me indringend aan, via de spiegel die aan de muur hangt. Grote donkere ogen nemen me wantrouwend op. En ik kijk terug, beschaamd. Want dit is geen alledaags oogcontact. Ik kijk naar een zwarte half ontklede vrouw, die met haar rug naar het publiek zit, op de rand van een bed en met een zware ijzeren ketting om haar hals. Een Afrikaanse slavin, die lijdzaam wacht op de Europese officier die haar straks zal misbruiken.
Dit is de voorstelling Exhibit B van de Zuid-Afrikaanse theatermaker Brett Bailey, die van 16 tot en met 26 juni te zien was in Loods 6 op het KNSM-eiland, in het kader van het Holland Festival. Het is een voorstelling over de koloniale verhouding tussen blank en zwart, een verhouding die in de 18e en 19e eeuw zo verziekt was dat Afrikanen als dieren werden tentoongesteld in Europese dierentuinen, soms zelfs samen met apen of andere dieren. Een menselijke dierentuin, in een tijd dat zwarte mensen als minderwaardig werden beschouwd aan het superieure blanke ras.
En dus kon je alles met ze doen. Uitmoorden bijvoorbeeld. Verderop in de voorstelling zit een verdwaasde vrouw achter traliewerk. Ze heeft een stuk glas in haar handen waarmee ze de schedels schoon schraapt van haar onthoofde familieleden. Ook dit is echt gebeurd. In Namibië, begin 20e eeuw, richtten de Duitse koloniale machtshebbers massale slachtingen aan onder de mannelijke bevolking. En de vrouwen moesten hun onthoofde schedels schoonmaken.
Gelukkig, dit is niet echt, dit is een voorstelling. En de levende mensen achter tralies of prikkeldraad zijn Afrikaanse, Surinaamse en Antilliaanse vrijwilligers die graag als acteurs wilden meedoen aan deze hartverscheurende human zoo. Omdat racisme en ongelijkheid ook nu niet uit het straatbeeld zijn verdwenen. Een prachtvoorstelling, Exhibit B.