Precies dertig jaar geleden redde een groep kunstenaars Pakhuis Wilhelmina van de sloop door het te kraken. Het oude pakhuis uit 1892 is nu een creatief bolwerk waar kunstenaars, artiesten, ontwerpers en ambachtslieden betaalbare werkruimtes kunnen huren. Op 23 en 24 juni opent Pakhuis Wilhelmina twee dagen haar deuren voor iedereen die een kijkje wil nemen in een van de ateliers.
“We zijn gewoon een klein dorp.” Een dorp, dat is volgens Odette Muijsers, beeldend kunstenaar en medeorganisator van 30 jaar Pakhuis Wilhelmina, de beste typering van de werkgemeenschap die het kunstenaarspakhuis aan de Oostelijke Handelskade is. Dat het zover zou komen, lag niet voor de hand. Met het verdwijnen van de havenindustrie en de transformatie van het Oostelijk Havengebied naar een woon- en werkgebied, lagen de sloopplannen eind jaren tachtig klaar voor uitvoering. Maar een groep krakers wist ervoor te zorgen dat het Pakhuis, ooit opslagplaats van vooral cacao, behouden kon blijven.
“De volhardendheid van die eerste groep krakers is doorslaggevend geweest voor het behoud van het pand”, legt Harold Schouten uit, net als Muijsers beeldend kunstenaar. Hij zit ruim twintig jaar in Pakhuis Wilhelmina, Muijsers inmiddels 18 jaar. Oudgedienden dus, net als veel andere kunstenaars. Het is begrijpelijk, want de ateliers zijn gewild en de huren relatief laag. Schouten: “Bovendien kun je hier als kunstenaar zo lang blijven als je wilt. In andere ateliers, zoals de ateliers van Bureau Broedplaatsen van de gemeente Amsterdam, kun je slechts zes jaar blijven, daarna moet je weg. Alsof je maar zes jaar kunstenaar mag zijn, en daarna een ander baantje moet zoeken.”
Niet dat je zomaar kunt blijven, alleen maar omdat je elke maand je huur betaalt, benadrukt Schouten. “We verwachten van alle kunstenaars die hier een atelier betrekken dat ze hun steentje bijdragen. Dat is de enige manier om het pand leefbaar te houden. We doen het samen.” Muijsers vult aan: “Dat kan op allerlei manieren. De ene kunstenaar neemt zitting in een commissie, de ander houdt de algemene ruimtes schoon of verleent hand- en spandiensten. Het schrijverscollectief dat hier zit, schrijft bijvoorbeeld onze persberichten.”
Nieuwe buurtbewoners
Steeds meer buurtbewoners vragen zich af wat er allemaal gebeurt in Pakhuis Wilhelmina. Muijsers begrijpt dat wel. “Niet iedereen weet dat. Bovendien, ook als je dagelijks langs ons pand fietst, kun je van buiten niet zien wat binnen gebeurt. Het wordt daarom tijd dat we onszelf presenteren.”
Schouten: “We doen dat al steeds meer. De afgelopen jaren zijn er in de plint allerlei bedrijfjes bij gekomen, zoals Winkel Wilhelmina, de Gamelan, een concertzaal, een muziekschool en Mezrab, een cultureel centrum voor verhalenvertellers. Sinds kort is er ook LosDok. Dat is een ruimte die door de kunstenaars, maar ook door buurtbewoners gehuurd kan worden, voor bijvoorbeeld exposities.”
De Open Dagen op 23 en 24 juni, met open ateliers en feest en muziek aan de kade, vormen voor de kunstenaars van het Pakhuis een mooie gelegenheid om het pand open te stellen. Muijsers: “Iedereen is welkom. Je kunt zo’n veertig ateliers bezoeken. En je kunt ook kunst kopen. Voor 25 euro heb je al iets moois in handen. Geloof me, dat lukt je nergens.” www.pakhuiswilhelmina.nl