Erik Scherder is hoogleraar neuropsychologie aan de Vrije Universiteit. Hij verwierf grote bekendheid door zijn enthousiaste optredens bij De Wereld Draait Door, zijn onorthodoxe lezingen en de boeken die hij schreef, zoals Laat je hersenen niet zitten en Singing in the brain. Je zou bijna denken dat hij een een popster is in plaats van professor, als je hem ziet poseren voor selfies na zijn lezing in Amsterdam-Oost. “Ik zou al mijn dagen zo kunnen vullen, zoveel verzoeken krijg ik tegenwoordig. Maar ik heb natuurlijk ook nog gewoon een fulltimebaan.” Zijn missie: mensen van hun luie gat af krijgen, want van bewegen profiteren je hersensen op allerlei fronten.
Tot de brug
“Ik ben geboren en getogen in de Watergraafsmeer, we woonden aan de Bredeweg. Vroeger speelde ik tennis bij de VVGA, tegenover het oude Ajaxstadion, ik zat op de Lidwinaschool. Wij mochten vroeger niet verder dan ‘de brug’, dat is die bij de Hema op de Linnaeusstraat. Daarachter begon dan de minder goede buurt, dat is natuurlijk helemaal anders nu. De Watergraafsmeer is niet echt veel veranderd. Okay, er wonen wat meer yuppen, maar de sfeer is hetzelfde gebleven. Het is gewoon heel fijn wonen hier, mijn kinderen zijn er ook alle drie blijven wonen. Al mijn eerste, goede herinneringen liggen hier.”
Loyaal aan Oost
“Toen ik student was heb ik nog op het Damrak gewoond, tegenover de Beurs van Berlage. Dat was in de tijd van de studentenrellen, op een gegeven moment zagen we hoe alles werd schoongeveegd door de ME, wat een tijd. Daarna heb ik nog een periode in Betondorp gewoond, daar had ik samen met mijn vrouw een fysiotherapiepraktijk aan huis. Klopten ze vrijdagavond op een raam omdat ze hun enkel hadden verstuikt met voetbal. Mijn vrouw kon er niet goed tegen dat werk en privé zo in elkaar overliepen.”
Hersengymnastiek
“Bewegen is superbelangrijk voor een goede ontwikkeling van de hersenen, en het zorgt er ook voor dat je op latere leeftijd langer van je hersenen kunt genieten. Daarvoor moet je een actieve levenstijl hebben, en dat is eigenlijk tweeledig: minimaal iedere drie kwartier even de benen strekken om je lichaam te activeren, en de ‘beweegnorm’ halen. Dat laatste betekent dat je minimaal 30 minuten per dag onafgebroken een matig inspannende inspanning levert, bijvoorbeeld stevig doorwandelen of fietsen. Maar het is toch niet te geloven dat maar tien procent van de mensen die beweegnorm haalt? Ook veel kinderen halen het niet. Het begint allemaal met de ouders, die moeten het rolmodel zijn voor hun kinderen. Dus niet neerploffen naast hun kind op de bank met een iPad, maar iets leuks doen! Scholen kunnen ook veel meer doen, dat ene uurtje gymastiek per week is natuurlijk veel te weinig.”
Verplicht traplopen
“We zijn nu ook bezig om de politiek te mobiliseren; ik ben helemaal niet van het verplicht maken van dingen, maar de overheid mag best wel een beetje meer duwen. Dat er bijvoorbeeld in openbare gebouwen niet meer gerookt wordt, is echt niet bedacht door een roker. Bij ons op de VU kun je tegenwoordig niet meer met de lift naar de eerste twee verdiepingen, je moet de trap nemen. Maar het zal een lange weg worden, want ‘willen zitten’ zit diep en het is echt een sluipmoordenaar; mensen zijn nu eenmaal kortetermijndenkers. Allemaal supermenselijk, maar niet wenselijk. Er wordt wel gezegd dat het wel een generatie gaat duren voor we uit onszelf weer meer gaan bewegen.”
Geen stress
“Ik ben een laatbloeier, maar toen ik eenmaal neuropsychologie ging studeren, ben ik nooit meer gestopt met werken. Die studie deed ik naast mijn baan als fysiotherapeut, in de avonduren, en ik draai sindsdien werkweken van 70, 80 uur. Ik heb er wel altijd voor gezorgd dat mijn omgeving daar geen last van had. Dan werkte ik bijvoorbeeld ’s ochtends vroeg en dan gingen we daarna iets leuks doen. Of wanneer we op het strand waren en mijn kinderen lazen een boek, waarom zou ik dan niet even een paar wetenschappelijke artikelen lezen? Maar stress, dat ken ik niet, daarvoor vind ik alles veel te leuk. Ik heb eigenlijk nergens een hekel aan.”
Uitdaging
“Zelf fiets ik iedere dag naar de VU, en in het weekend fiets ik met mijn vrouw naar de stad, of wandelen we met de hond. Allemaal heel bewust. En ik daag mezelf ook mentaal uit door bijvoorbeeld uitnodigingen voor lezingen aan te nemen over onderwerpen waar ik nog niet zo veel vanaf weet. Ik ben ook met vioolspelen begonnen een paar jaar geleden, dat was een lang gekoesterde droom. Het is er door mijn laatste boek een beetje bij ingeschoten, maar ik ga dat zeker weer oppakken.”
Goed gevoel
“Mijn tip aan ouders en kinderen? Als je een eerste stap zet – je gaat bijvoorbeeld meer bewegen – dan geeft dat een goed gevoel. Daar zorgt het beloningssysteem in de hersenen voor. Neem je een volgende stap, dan word je weer beloond, en ga zo maar door. Ouders kunnen dit dan weer aan hun kinderen meegeven. Maar ja, ouders moeten echt het goede voorbeeld geven!”
Meer interviews in De Jas lees je hier.