Als architectuurrecensent van de Brug zat ik al een tijd te azen op de woonblokken in aanbouw langs de weg naar de Schellingwouderbrug. Tijdens mijn wekelijkse ritje naar Landmarkt was mij opgevallen dat er iets moois aan het ontstaan was. Robuuste blokken, opgetrokken in een goed gekozen grijs-bruin gemêleerde baksteen. Grote dichte vlakken metselwerk geven de indruk van massa, een van mijn geliefde thema’s. De blokken staan licht gedraaid ten opzichte van elkaar zodat de bouwmassa de kromming van de Zuiderzeeweg volgt. Oude structuren worden hier zichtbaar.
Floor (mijn echtgenote) had gek genoeg een tegenovergestelde ervaring. Teruggekomen van Landmarkt zei ze: ‘Ik weet niet wat ze nu weer aan het bouwen zijn… Maar het ziet er dreigend uit.’
Ik realiseer mij dat ze er soms anders over denkt op dit gebied. Ik ben dan ook beroeps-gedeformeerd en misschien ook berustender geworden als het gaat om wat je mag verwachten van woningbouwarchitectuur. Woningbouw in Nederland betekent baksteen, baksteen en nog eens baksteen. Gelukkig maar.
Met baksteen kunnen op een betaalbare manier prachtige, robuuste en onderhoudsvrije gevels gemaakt worden. Als je denkt aan de metselaar die iedere steen apart moet neerleggen, vraag je je af hoe het mogelijk is dat een gemetselde gevel goedkoper is dan de meeste andere gevels. Maar toch is het zo. Dankzij de baksteentraditie in Nederland kan er efficiënt gemetseld worden en zijn de marges laag.
Die baksteentraditie kreeg overigens eind jaren negentig een boost onder invloed van het Piraeusgebouw op KNSM-eiland van de Duitse architecten Kollhoff en Rapp. Vanaf toen was het niet alleen baksteen, maar vooral dónkere baksteen in grote sculpturale vlakken. Onze baksteentraditie hebben we te danken aan een gebrek aan natuursteen en de beschikbaarheid van rivierklei om stenen van te bakken. In Frankrijk bijvoorbeeld zie je weinig baksteen. De Franse architect met een woningbouwopdracht denkt niet aan baksteen, hij denkt aan beton en gaat daar een banlieue mee bouwen.
Mede dankzij onze baksteentraditie is het in de moderne Nederlandse buitenwijken – als je Zeeburgereiland nog een buitenwijk mag noemen – goed uit te houden. Het stedenbouwkundige plan, met zijn dicht op elkaar gezette gebouwen, draagt bij aan het stedelijke gevoel. Dit nieuwe stuk stad geef ik een 7,5. Het stedenbouwkundige raamwerk voor dit gedeelte van Zeeburgereiland en het betreffende woonblok zijn ontworpen door Thijs Asselbergs Architectuurcentrale.
Van Erven Dorens geeft een cijfer
Welke gebouwen geven kleur aan Oost? Architect en schrijver Jan van Erven Dorens beziet de stad met de blik van een kenner en velt zijn oordeel. Kijk maar.
Lees hier de anderen delen.